กฤช เหลือลมัย : ‘แกงเลียงลูกผักหวาน’ หนึ่งปีมีหนเดียว

เพิ่งจะเมื่อเดือนที่แล้วนี้เองนะครับ ที่ผมชวนทำแกงบะช่อดอกผักหวาน ตามฤดูกาลที่ผักหวานป่าเริ่มแตกดอกออกช่ออ่อนให้เก็บมาปรุงกับข้าวอร่อยๆ กินกัน ใบและยอดอ่อนคงมีให้เรากินไปอีกระยะหนึ่ง ดอกนั้นหมดช่วงไปแล้ว ตอนนี้เป็นวันเวลาของ “ลูกผักหวานป่า” ครับ ใครไปเดินตลาดสดบ้านๆ บางแห่ง อาจเห็นชาวบ้านเก็บมาวางขายเป็นกองใหญ่ๆ ทีเดียว

เราๆ ท่านๆ ในฐานะผู้บริโภคที่รอคอยลูกผักหวานมายาวนานข้ามปี ก็จะได้โอกาสซื้อหามากิน ในช่วงสั้นๆ ตั้งแต่ปลายเดือนมีนาคมถึงต้นเดือนเมษายนนี้เท่านั้นแหละครับ คนขายเขาจะร้องเชิญชวนย้ำซ้ำๆ ทำนองว่า ปีหนึ่งมีหนเดียวนะจ๊ะ ต้มจิ้มน้ำพริก แกงส้ม แกงคั่วกะทิ อร่อยทั้งนั้นจ้ะ ฯลฯ

ลูกผักหวานมีรสหวานอร่อยชนิดเหลือเชื่อครับ ต้มแค่พอสุกนุ่ม ถ้าลูกอ่อนจะนิ่มนวลมาก ลูกแก่หน่อยอาจรู้สึกว่าเปลือกมีความกรุบกรอบบ้าง แต่ก็เคี้ยวกินได้หมดอยู่ดี ลำพังกินกับป่นปลาแบบอีสาน ก็แทบจะลืมกับข้าวอย่างอื่นแล้ว หากเอาไปใส่ต้มใส่แกง ก็จะเพิ่มรสหวานนวลเนียนให้กับข้าวนั้นๆ โดยไม่ต้องปรุงใส่น้ำตาลใดๆ เลยเป็นอันขาด

ผมเคยทำกินทั้งแกงส้ม แกงคั่ว กระทั่งแกงเขียวหวาน ก็ยังลองเอาลูกผักหวานป่าใส่แทนมะเขือพวงมาแล้ว หวานอร่อยดีเป็นอันมาก ครั้งนี้นึกถึงว่าแม่เคยทำแกงเลียงยอดผักหวานป่ากิน เลยจะขอเอาลูกผักหวานรวมกับยอดอ่อน ใส่ปรุงแกงเลียงดูสักครั้งครับ

ตำเครื่องแกงเลียงสูตรมาตรฐานกันก่อน โดยโขลกเม็ดพริกไทยขาว ปลาย่างรมควันตัวเล็กๆ ที่ซื้อมาจากร้านขายลูกผักหวาน หอมแดง รากกระชาย และกะปิ จนละเอียดดี ปลาย่างตัวใหญ่ขึ้นมาหน่อยอาจใส่ทั้งตัวในตอนแกงด้วยก็ได้ครับ

ล้างเด็ดทั้งลูกและยอดผักหวานป่า หาใบแมงลักเตรียมไว้เยอะหน่อย เครื่องปรุงมีเท่านี้เองครับ ส่วนใครอยากใส่กุ้งสด เนื้อปลาสด อย่างปลาช่อนนา ก็หามาใส่เพิ่มได้ แต่ผมคิดว่าแค่นี้ก็จะได้แกงเลียงที่หวานรสผักพอควรแก่การแล้วล่ะ

ละลายพริกแกงเลียงที่เราตำไว้ในหม้อน้ำ ถ้าจะใส่ตัวปลาย่างแห้ง ก็ใส่ไปพร้อมด้วยเลย ยกตั้งเตาไฟ พอเดือดจึงใส่ทั้งลูกและยอดผักหวาน ต้มราว 5 นาที ก็จะสุกนุ่มดี ปรุงรสเค็มด้วยเกลือหรือน้ำปลาตามแต่ชอบ

ใส่ใบแมงลักปรุงกลิ่นหอมในขั้นตอนสุดท้าย เราจะรู้สึกทันทีว่านี่แหละรสชาติของแกงเลียงฉบับมาตรฐาน อันว่าแกงเลียงนั้นควรให้หวานรสผักที่เราใส่ ไม่ว่าจะบวบเหลี่ยม บวบหอม น้ำเต้า ฟักทอง แตงโมอ่อน ข้าวโพดอ่อน ใบตำลึง มันเป็นเสน่ห์ของแกงผักน้ำใสๆ รสอ่อนๆ ของผักฤทธิ์เย็นที่นิยมใส่ในหม้อแกงเลียง กินแล้วสบายปากสบายท้อง โดยเฉพาะช่วงอากาศร้อนจัดแบบนี้ บางคนเขาถึงกับชักเอาพริกไทย ซึ่งมีฤทธิ์ร้อน ออกจากเครื่องพริกแกงเลียงเอาเลย ซึ่งก็สามารถทำได้นะครับ แล้วแต่เราชอบ

ยิ่งมาคราวนี้ ครั้งเดียวในหนึ่งปี ที่มีลูกผักหวานกรอบๆ หวานๆ มาใส่แกงเลียงของเรา ก็ย่อมรับประกันได้ว่าจะเป็นแกงเลียงหม้อที่หวานรสผักเต็มที่ อร่อยที่สุดหม้อหนึ่งของฤดูร้อนนี้อย่างแน่นอนเชียวแหละ

พืชผักตามฤดูกาลนั้นไม่ใช่หากินง่ายๆ มันยังมีธรรมชาติเฉพาะตัว ช่วงระยะแตกดอกออกผลของมันล้วนแต่สั้นมาก เนื่องมาจากเรื่องการสืบพันธุ์ ลูกผักหวานป่าก็เช่นกันครับ นอกจากช่วงเวลาออกลูกที่สั้นจนเก็บแทบไม่ทันแล้ว ต้นผักหวานป่ายังต้องมีอายุมากพอ จึงจะออกลูกได้ ยิ่งเมื่อมาเจอปัญหาการเปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดินในชนบท จากพื้นที่ป่ามาเป็นไร่อ้อย ไร่มันสำปะหลัง ทำให้มันถูกตัดฟันต้นทิ้งไปเสียมาก แนวโน้มต่อไปจึงน่าจะหากินยากขึ้นแน่ๆ

ใครไปพบเจอตามตลาดสดช่วงนี้ นับว่าโชคดีมีลาภปาก รีบซื้อหามาลองทำกินดูนะครับ

เกาะติดทุกสถานการณ์จาก Line@matichon ได้ที่นี่