| ที่มา | มติชนรายวัน |
|---|---|
| ผู้เขียน | จินตนา กิจมี |
| เผยแพร่ |
“บทเพลงแห่งความทรงจำ สายใยชีวิตชาวชนเผ่าม้ง” นิทรรศการใหม่ถอดด้ามจาก วิคตอเรีย วอไรเตอร์ นักวิจัย นักเขียน และผู้ผลิตภาพยนตร์ชาวอเมริกัน ที่จัดแสดง ณ โรงแรมแทมมาริน วิลเลจ เชียงใหม่ จะนำผู้คนที่สนใจก้าวไปสำรวจจารีตแห่งดนตรีและสิ่งทอของชาวม้ง ชนเผ่ากลุ่มน้อยที่มีจุดกำเนิด ณ ไซบีเรียและมองโกเลีย โดยอพยพลงสู่ดินแดนตะวันตกเฉียงใต้ของจีนและดินแดนแห่งขุนเขาของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ในประเทศลาว ไทย และเวียดนาม เมื่อหลายศตวรรษที่ผ่านมา
ด้วยโครงสร้างทางสังคมที่ซับซ้อนอย่างน่าพิศวงของชาวม้ง จรรยาบรรณแห่งชนเผ่า ความเชื่อทางจิตวิญญาณ จารีตธรรมเนียมทางดนตรี ที่ถ่ายทอดด้วยการบอกเล่าความร่ำรวยทางวัฒนธรรม พิธีกรรมของเส้นทางชีวิตและบทเรียนแห่งชีวิต สอนและส่งผ่านด้วยเสียงเพลง ในขณะที่สถานภาพและจิตวิญญาณของชนเผ่านี้สามารถมองเห็นได้ผ่านการประดับประดาและแบบของเครื่องนุ่งห่มที่ถักทออย่างประณีตบรรจง
ภายในงานประกอบไปด้วย “ภาพถ่าย” ที่หายากยิ่งจากฝีมือวิคตอเรีย ในช่วงเวลามากกว่าทศวรรษของการเดินทางนับครั้งไม่ถ้วน เพื่อสำรวจหมู่บ้านของชาวม้งในขุนเขาที่ห่างไกล หวังจดจารและบันทึกพิธีกรรมของหมอผีที่แทบไม่เป็นที่รู้จัก รวมถึงฉากในชีวิตประจำวัน มานำเสนอผ่านภาพถ่ายทางชาติพันธุ์ของชนเผ่าที่ทระนงและหลากหลาย
รวมทั้งวัตถุและเครื่องใช้ของชนเผ่าที่หายาก อาทิ กรรไกรตัดวิญญาณ ห่วงรัดจังหวะ มาจัดวางเคียงข้างเครื่องดนตรี ที่เราพอรู้จัก เช่น ขลุ่ย พิณ วอ ปี่ เพื่อเน้นให้เห็นความสำคัญของดนตรีในพิธีกรรมทางศาสนาและทางโลก ในพิธีกรรมเส้นทางเดินของชีวิตที่ยังไม่เป็นที่รู้จักมากนัก เรื่องราวที่กระจ่างชัดเกี่ยวกับนักดนตรีชาวม้ง หมอผี ผู้รักษา ผู้กำกับพิธีกรรม ผู้ใหญ่บ้านและชาวบ้านได้แสดงให้เห็นถึงอำนาจอันยิ่งใหญ่ของดนตรีทางโลก ในการฉลองวงจรชีวิตและวงจรแห่งฤดูกาล
ส่วนดนตรีแห่งจิตวิญญาณนั้น มีการนำเสนอผ่านทางพิธีกรรมการรักษาอย่างเต็มรูปแบบของหมอผีและแสดงให้เห็นถึง “จุดกำหนดของม้ง ความเป็นหมอผี วิญญาณ ดวงจิต จักรวาลวิทยาของม้ง สิ่งศักดิ์สิทธิ์ในแดนมนุษย์”
ที่พลาดไม่ได้คือ การนำเสนอจารีตแห่งสิ่งทอที่สวยงามของชาวม้ง กลุ่มย่อยต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นม้งน้ำเงิน ม้งดำ ม้งขาว และม้งลาย ที่ได้ชื่อมาจากสีหลักของเครื่องแต่งตัวของกลุ่ม ฝีมือการเย็บปักถักร้อยของชาวม้งเป็นที่รู้จักเล่าขานกันมานาน จากเทคนิคการปะติดปะต่อของผ้าชิ้นเล็กๆ และบาติกบนข้าวของเครื่องใช้เครื่องนุ่งห่ม เช่น กระโปรงผ้าป่านของสตรีชาวม้ง หมวกทารก เป้สำหรับใส่เด็กทารก เป็นต้น
“สิ่งทอ” ที่ปรากฏจัดเป็นสิ่งของที่ชี้ให้เห็นสถานภาพและอัตลักษณ์ภายในชุมชน เครื่องนุ่งห่มและสิ่งทอของชาวม้งที่ประดิษฐ์อย่างงดงามประณีต ซึ่งวิคตอเรียได้เก็บสะสมไว้นั้น ถูกนำมาจัดแสดงพร้อมคำบรรยายที่ทำให้เห็นความแตกต่างของสิ่งของและลักษณะการประดับประดาที่แตกต่างแต่ชัดเจน
วิคตอเรียบอกว่า เธอเป็นนักดนตรีคลาสสิก และอดีตอาจารย์ที่สถาบันดนตรีแห่ง DePaul University ในชิคาโก ที่หันไปศึกษาบทบาทความสำคัญของดนตรีในวัฒนธรรมจารีตเป็นเวลามากกว่าสิบปี และเพราะความหลงใหลในสิ่งที่ทำ เธอเปลี่ยนแนวทางเดินของชีวิต และเดินทางไปสู่ภูมิภาคที่ไกลลิบ กันดารในลาว จีน และพม่า เพื่อศึกษาและบันทึกดนตรีของชนเผ่าในภูมิภาคที่ไม่ค่อยเป็นที่รู้จัก
“ชาวม้งได้บอกเล่าเพื่อถ่ายทอดประวัติศาสตร์ ความเชื่อจากคนรุ่นหนึ่งไปสู่คนอีกรุ่นหนึ่งเป็นเวลานานนับศตวรรษ การถ่ายทอดด้วยวิธีนี้จะคงอยู่นานเท่าไรนั้นยังเป็นที่น่าสงสัยอยู่ งานของฉันก็เพื่ออนุรักษ์ความรู้เกี่ยวกับพิธีกรรมของชนเผ่าและจารีตประเพณีทางด้านดนตรี ก่อนที่สิ่งพวกนี้จะถูกลืม”
นิทรรศการ “บทเพลงแห่งความทรงจำ สายใยชีวิตชาวชนเผ่าม้ง” เปิดให้บุคคลทั่วไปเข้าชมระหว่างวันที่ 16 ธันวาคม 2559 ถึง 30 เมษายน 2560 ที่โรงแรมแทมมาริน วิลเลจ เชียงใหม่ ใจกลางเมืองเก่าของเชียงใหม่ ที่ตั้งใจและอยากก่อให้เกิดความสำนึกและซาบซึ้งต่อวัฒนธรรมพื้นเมือง เพื่อให้เป็นที่รู้จักในวงกว้างมากขึ้น
สำหรับข้อมูลเพิ่มเติมและเยี่ยมชมผลงานอื่นๆ ของวิคตอเรีย สามารถเยี่ยมชมได้ที่ www.TribalMusicAsia.com
