| ผู้เขียน | พรรณราย เรือนอินทร์ |
|---|
จากหอคองคอเดียสู่วังหน้า
150 ปี พิพิธภัณฑ์ไทย
พิพิธภัณฑ์ไทย ถือกำเนิดอย่างเป็นทางการเมื่อวันที่ 19 กันยายน พุทธศักราช 2417 ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โดยถือเอาวันที่มีการเปิดให้ประชาชนทั่วไปเข้าชมวัตถุจัดแสดงใน ‘หอคองคอเดีย’ เป็นครั้งแรกเป็นจุดเริ่มต้น
หอดังกล่าว ตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกของวัดพระศรีรัตนศาสดาราม ภายในพระบรมมหาราชวัง ปัจจุบัน คือ ‘ศาลาสหทัยสมาคม’
ย้อนไปก่อนหน้านั้น กล่าวได้ว่า พิพิธภัณฑ์ไทย มีรากฐานมาจากการเก็บรักษาเครื่องราชบรรณาการ และวัตถุสะสมส่วนพระองค์ของพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งแสดงในพระที่นั่งราชฤดี
ต่อมาย้ายไปจัดแสดงในพระที่นั่งประพาสพิพิธภัณฑ์ พระที่นั่งองค์หนึ่งในพระอภิเนาว์นิเวศน์ ในพระบรมมหาราชวัง
ทว่า ในครั้งนั้นยังไม่นับเป็นพิพิธภัณฑ์ตามหลักสากล เพราะยังไม่มีการเปิดให้คนทั่วไปเข้าชม
กระทั่งสมัยรัชกาลที่ 5 ซึ่งโปรดให้นำวัตถุต่างๆ เหล่านั้น มารวมกับเครื่องราชูปโภคของหลวง ของแปลก ของมีค่า รวมถึงสิ่งของจากห้างร้านชาวยุโรป และอื่นๆ มาจัดแสดง ณ หอคองคอเดีย ดังที่กล่าวมาข้างต้น
นับแต่นั้น ได้พัฒนาต่อยอดเรื่อยมาจนปัจจุบัน โดยมีพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติทั่วไทย ภายใต้การดูแลของกรมศิลปากร กระทรวงวัฒนธรรม
เนื่องในวาระ 150 ปี พิพิธภัณฑ์ไทยใน พ.ศ.2567 นี้ กรมศิลปากร จัดงานใหญ่พร้อมเครือข่ายทั้งในและนอกสังกัดกรมศิลป์ ตั้งแต่ 19-21 กันยายนที่ผ่านมา ทั้งอีเวนต์ เวทีเสวนา และพิพิธภัณฑ์ยามค่ำคืนซึ่งเป็นที่นิยมตลอดมา
นอกจากนี้ ยังมีนิทรรศการพิเศษ ‘จากหอคองคอเดีย สู่วังหน้า ภาพเก่าเล่าพิพิธภัณฑ์’ ณ พระที่นั่งอิศราวินิจฉัย พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร กรุงเทพฯ โดยยังเปิดให้เข้าชมในขณะนี้
บอกเล่าเรื่องราวตั้งแต่ ‘หอคองคอเดีย’ กระทั่งพัฒนาสู่ ‘พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ พระนคร’ ผ่านข้อมูล เอกสาร และที่สำคัญคือภาพถ่ายเก่าเล่าเรื่องราวร้อยเรียงตามลำดับเวลา โดยนำโบราณวัตถุน่าสนใจที่ปรากฏในภาพถ่ายแต่ละห้วงเวลาออกมาตั้งตระหง่านให้ชมละลานตา
ตลอดระยะเวลา 150 ปี งานพิพิธภัณฑ์ไทย มีพัฒนาการเรื่อยมา ทั้งรูปแบบ และเนื้อหาการจัดแสดง รวมถึงกิจกรรมที่โน้มน้าวให้ชาวไทยและนักท่องเที่ยวต่างชาติมีส่วนร่วม
ส่วนพิพิธภัณฑ์ ‘แห่งชาติ’ ของไทย ในอนาคต จะก้าวเดินไปทางใด จะถูกย้อนเล่าบนไทม์ไลน์ประวัติศาสตร์ของตัวเองอย่างไร
จะได้เห็นความเป็น ‘ชาติ’ ในความหมายใหม่ที่หมายถึงประชาชน ให้สมกับพิพิธภัณฑสถาน ‘แห่งชาติ’ โดยบอกเล่าเรื่องราวมากมายในหลากมิติผ่านวัตถุล้ำค่าที่เบื้องหลังล้วนมีผู้คนเป็นส่วนประกอบสร้างสำคัญด้วยหรือไม่ ยังต้องรอชมในกาลข้างหน้า
พรรณราย เรือนอินทร์
