วันพฤหัสบดีที่ 28 เมษายน พ.ศ.2564 กรุงเทพมหานคร นายพรพจน์ เพ็ญพาส อธิบดีกรมโยธาธิการและผังเมือง เป็นประธานพิธีน้อมรำลึกในพระมหากรุณาธิคุณสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ เนื่องในวันคล้ายวันประสูติ ครบรอบ 158 ปี โดยมีนางจิรวรรณ เพ็ญพาส ประธานชมรมแม่บ้านกรมโยธาธิการและผังเมือง พร้อมด้วยผู้บริหารระดับสูงของกรมฯ ร่วมพิธี ณ กรมโยธาธิการและผังเมือง ถนนพระรามที่ 6
นายพรพจน์ เพ็ญพาส อธิบดีกรมโยธาธิการและผังเมือง กล่าวว่า สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ เป็นเสนาบดีพระองค์แรกของกระทรวงโยธาธิการ ซึ่งในปัจจุบัน คือ กรมโยธาธิการและผังเมือง พระองค์ทรงวางรากฐานระบบงานโยธา วางระเบียบระบบราชการภายในกรมฯ ทำหน้าที่ควบคุมดูแลงานโยธาและการก่อสร้างทั้งหมดของประเทศ ทำให้ต้องทรงศึกษาหาความรู้เพิ่มเติมทั้งงานช่างแผนเก่า และแผนใหม่ เป็นเหตุให้ทรงได้รับการเรียกจากเจ้านายพระบรมวงศานุวงศ์ ว่า “นายช่างใหญ่แห่งกรุงสยาม”
ผลงานในช่วงเวลาที่ทรงรับราชการในกระทรวงโยธาธิการมีมากมาย อาทิ การพัฒนาคมนาคม “ระบบราง” ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้จัดตั้งกรมรถไฟใน พ.ศ. 2433 สังกัดกระทรวงโยธาธิการ มีหน้าที่ดูแลเกี่ยวกับการก่อสร้างทางรถไฟ ซึ่งเส้นทางรถไฟสายแรกที่ดำเนินการโดยรัฐบาล ได้แก่ กรุงเทพฯ – นครราชสีมา สายที่ 2 คือรถไฟสายเหนือ จากลพบุรี-ปากน้ำโพ-พิษณุโลก ต่อมาได้มีการก่อสร้างทางรถไฟสายตะวันออกและเปิดเดินรถได้ถึงเมืองฉะเชิงเทรา สำหรับทางรถไฟสายใต้ในตอนนั้น มีการก่อสร้างจาก บางกอกน้อย – เพชรบุรี การก่อสร้างทางรถไฟมิได้เป็นเพียงการวางเส้นทางคมนาคมเชื่อมต่อหัวเมืองที่ทุรกันดารห่างไกลเท่านั้น ยังช่วยย่นระยะเวลาและระยะทางการคมนาคมขนส่ง ช่วยเปิดพื้นที่สู่แหล่งทรัพยากรอันสมบูรณ์ รวมถึงเปิดพื้นที่ทุรกันดารให้อำนาจการปกครองราชธานีเข้าไปแทนที่ระบบกินเมืองในหัวเมืองต่าง ๆ ได้สำเร็จ และทรงเริ่มต้นการพัฒนากรุงเทพฯ ตามแบบสมัยใหม่ โดยวางรากฐานการก่อสร้างถนนและสะพานในกรุงเทพมหานคร ทรงกำหนดให้กรมโยธาธิการมีหน้าที่ออกแบบทำแผนที่ ปักปันที่ดิน กำหนดงบประมาณก่อสร้าง ดำเนินการก่อสร้างและควบคุมการก่อสร้างให้ถูกต้องตามหลักการ รวมถึงการดูแลซ่อมแซม ซึ่งผลงานสำคัญคือ โครงการถนนอำเภอสำเพ็ง จำนวน 18 สาย เช่น ถนนเยาวราช ถนนจักรวรรดิ ฯลฯ และถนนสำคัญอีกหลายสาย ได้แก่ ถนนราชดำเนินกลาง ถนนราชดำเนินนอก ในปี พ.ศ. 2442 ได้ดำเนินการก่อสร้างถนนเข้าในเขตชุมชนการค้า สถานที่ราชการ ชุมทางคมนาคมต่าง ๆ ซึ่งอำนวยประโยชน์ในการไปมาหาสู่ค้าขายกันได้สะดวก พัฒนาประเทศชาติ
ข้าราชการ ลูกจ้าง พนักงานราชการ และบุคลากรกรมโยธาธิการและผังเมืองทุกคน ขอน้อมรำลึกใน พระมหากรุณาธิคุณสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ผู้เป็นต้นแบบในการทำความดีงามเพื่อสังคมส่วนรวม โดยได้จัดงานวันคล้ายวันประสูติสมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ เป็นประจำทุกปีอย่างต่อเนื่อง ซึ่งในปีนี้ตรงกับวันพุธที่ 28 เมษายน 2564 ครบรอบ 158 ปี ข้าราชการ ลูกจ้าง และพนักงานราชการ ขอตั้งจิตมั่นดำเนินตามรอยพระบาทในหลักด้านช่าง และศิลปะวิทยาการ ตามแบบอย่าง “สมเด็จครู” ที่ได้ทรงริเริ่มไว้และขอสืบสานพระปณิธานเพื่อร่วมกันสร้างสรรค์พัฒนาเมืองให้มีความงดงาม
