เมื่อเอ่ยถึงคำว่า “นิวเคลียร์และรังสี” ทุกคนอาจรู้จักคุ้นเคยกับคำเหล่านี้ไม่มากก็น้อย และส่วนใหญ่อาจเข้าใจ 2 คำนี้ในเชิงลบเนื่องจากเหตุการณ์ต่าง ๆ ซึ่งเกิดขึ้นในอดีต แต่แท้จริงแล้วทั่วโลกมีการนำ “นิวเคลียร์และรังสี” มาใช้ประโยชน์ในทางสันติอย่างแพร่หลายรวมทั้งประเทศไทยก็มีการนำพลังงานนิวเคลียร์และรังสีมาใช้งานด้านต่าง ๆ กว่า 60 ปี อาทิ การแพทย์ การเกษตร อุตสาหกรรม และการศึกษาวิจัย ซึ่งส่งผลให้ประชากรไทยมีสุขภาพที่ดี มีผลิตผลทางการเกษตรและอุตสาหกรรมที่มีคุณภาพ รวมทั้งเกิดการต่อยอดการพัฒนางานด้านต่าง ๆ ผ่านการศึกษาวิจัยโดยใช้นิวเคลียร์และรังสีเป็นปัจจัยหลักในการดำเนินงาน
สำนักงานปรมาณูเพื่อสันติ (ปส.) กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม (อว.) ซึ่งเป็นหน่วยงานหลักด้านการกำกับดูแลความปลอดภัยทางนิวเคลียร์และรังสีของประเทศ จึงเล็งเห็นความจำเป็นและสำคัญในการสร้างและเผยแพร่ความรู้ความเข้าใจและความตระหนักเกี่ยวกับการใช้ประโยชน์ ความปลอดภัย (Safety) ความมั่นคงปลอดภัย (Security) การพิทักษ์ความปลอดภัย (Safeguards) และวัฒนธรรมความปลอดภัย (Safety Culture) ของพลังงานนิวเคลียร์และรังสีไปสู่ประชาชนกลุ่มต่าง ๆ อย่างถูกต้องและต่อเนื่อง ด้วยเหตุนี้ ในปีงบประมาณ พ.ศ. 2568 ปส. มีแผนจัดตั้ง OAP Academy : ศูนย์กลางการเรียนรู้ด้านวิทยาศาสตร์นิวเคลียร์และรังสีแห่งแรกของประเทศไทยขึ้น เพื่อส่งเสริมให้ประชาชนภายในประเทศเกิดความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับพลังงานนิวเคลียร์และรังสีได้มากยิ่งขึ้น โดย OAP Academy จะประกอบด้วย 3 ศูนย์ ได้แก่
(1) ศูนย์ความเป็นเลิศ (Excellent Center) ซึ่งจะรวบรวมองค์ความรู้ที่เป็นเลิศด้านต่าง ๆ ทางนิวเคลียร์และรังสี เพื่อจัดทำเป็นความรู้และส่งผ่านความเป็นเลิศสู่กลุ่มเป้าหมายในรูปแบบต่าง ๆ อาทิ หลักสูตรการอบรม E-learning ผ่านสื่อเรียนรู้ที่เข้าใจง่าย เช่น Infographic Video Clip
(2) ศูนย์ฝึกอบรม (Training Center) ซึ่งจะเป็นศูนย์กลางการถ่ายทอดความรู้ให้แก่ผู้ปฏิบัติงานทางนิวเคลียร์และรังสีผ่านการฝึกอบรม On-site/Online แบบจำลองสถานการณ์ฉุกเฉิน โมเดลวัสดุกัมมันตรังสี เครื่องมือวัดทางรังสี โดยผู้เข้าร่วมจะสามารถนำความรู้และประสบการณ์ที่ได้รับไปต่อยอดสู่การทำงานที่มีประสิทธิภาพ เกิดความปลอดภัยต่อประชาชนและสิ่งแวดล้อมอย่างยั่งยืน
(3) ศูนย์การเรียนรู้ (Learning Center) จัดตั้งห้องสมุดนิวเคลียร์เพื่อเป็นแหล่งศึกษาค้นคว้าข้อมูลทางนิวเคลียร์และรังสีแห่งแรกและแห่งเดียวของประเทศ โดยผู้สนใจสามารถเข้าใช้บริการสืบค้นข้อมูลทั้งภาษาไทยและภาษาอังกฤษได้อย่างรอบด้านทั้งในส่วนของรูปเล่มหนังสือและฐานข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ ซึ่งจะช่วยให้เกิดความเข้าใจเกี่ยวกับนิวเคลียร์และรังสีได้เป็นอย่างดี นอกจากนี้ยังจัดเตรียมพื้นที่ Co-Working Space ไว้ให้บริการทั้งบุคลากรภายในและบุคคลภายนอกอีกด้วย
ปส. เชื่อว่า OAP Academy แห่งนี้จะเป็นแหล่งศึกษาเรียนรู้ด้านนิวเคลียร์และรังสีแห่งใหญ่ที่สุดของประเทศที่จะมอบทั้งข้อมูล ความรู้ และประสบการณ์เพื่อเปิดโลกการเรียนรู้ด้านนิวเคลียร์และรังสีให้กับทุกคนได้อย่างครบถ้วนและสมบูรณ์ นำมาซึ่งความเข้าใจที่ถูกต้องและการใช้พลังงานนิวเคลียร์และรังสีทางสันติเพื่อการพัฒนาประเทศอย่างต่อเนื่องและยั่งยืน
ผู้ที่สนใจสามารถติดตามความเคลื่อนไหวได้ที่ www.oap.go.th
