หาชมยาก พิธีโบราณช้าง 3 เชือก นำขบวนหามศพคุณทวดไปวัด ระหว่างทางมีพิธีแย่งศพ
เมื่อวันที่ 28 กรกฎาคม 2565 ผู้สื่อข่าวรายงานว่า ที่บ้านทุ่งแกเจ้ย ต.นาข้าวเสีย อ.นาโยง จ.ตรัง ซึ่งเป็นสถานที่ใช้บำเพ็ญกุศลศพของคุณทวดกวน สุขคุ้ม อายุ 92 ปี ที่เสียชีวิตจากโรคชราเมื่อวันที่ 26 ก.ค.ที่ผ่านมา โดยมีผู้เข้าร่วมงานจำนวนมากนับ 100 คน บรรดาลูกหลาน ญาติ คนสนิทชิดเชื้อ ต่างได้ร่วมกันทำไม้คันหาม ซึ่งเป็นการนำไม้ไผ่กำยาน ตัดให้ได้ขนาด ประมาณ 6 ท่อน และนำมามัดในลักษณะคล้ายตะแกรง ด้วยการใช้ต้นระกำ แทนการใช้เชือก เนื่องจากมีความเหนียว ทนทาน ก่อนจะนำหีบศพที่บรรจุร่างทำด้วยไม้จันทร์ โดยมีพระครูภัทรธรรมาภรณ์ เจ้าอาวาสวัดเขาเหล็ก อ.นบพิตำ จ.นครศรีธรรมราช มีจิตเมตตามอบหีบศพที่ทำด้วยไม้จันทร์มาบรรจุร่าง ซึ่งเป็นไม้ที่หายาก หรือถือเป็นของพรีเมียม เป็นหีบศพที่ราคาแพง และหายาก ซึ่งเมื่อหีบศพไม้จันทร์ติดไฟแล้วจะมีกลิ่นหอม มาตั้งไว้บนไม้คันหาม และมีการผูกยึดด้วยต้นระกำแทนเชือก
ก่อนที่ลูกหลานซึ่งเป็นผู้ชาย ร่างกายแข็งแรง กำยำล่ำสัน กว่า 10 ชีวิต จะแบกหามไม้คันหาม ที่มีหีบศพตั้งอยู่ด้านบน หามศพกันไปตามถนนหมู่บ้าน เพื่อจะนำร่างไปเก็บรักษาไว้ที่วัดควนศรีนวล หมู่ 5 ต.นาข้าวเสีย ซึ่งจะทำการฌาปนกิจ หรือเผาร่างในช่วงหลังจากออกพรรษา ระยะทางกว่า 2.7 กิโลเมตร ท่ามกลางฝนที่ตกลงมาตลอดทาง โดยมีขบวนช้างจำนวน 3 เชือก ได้แก่ช้างพรายแสนดี, พรายกล้วย และพรายเมฆสุวรรณ ที่นำมาจาก 3 อำเภอของ จ.ตรัง เดินนำขบวนศพ และนิมนต์พระภิกษุนั่งรถซาเล้งสามล้อพ่วงข้าง เป็นพระสงฆ์คอยสวดและโปรยข้าวสารเพื่อเป็นการนำทางให้กับผู้วายชนม์ ในตลอดขบวนบรรดาญาติของผู้เสียชีวิต จะทำพิธีการแย่งศพ คือการที่บรรดาลูกหลานทั้งฝ่ายพ่อและฝ่ายแม่จะมีการยืดยุดฉุดกระชากคันหาม เพื่อเป็นการยื้อแย่งศพ โดยหวังต่างก็จะนำศพไปเป็นเจ้าภาพบำเพ็ญกุศลเอง ซึ่งเป็นพิธีโบราณที่หาดูได้ยาก ท่ามกลางความสนุกครึกครื้น ตลอดระยะทางกว่า 2.7 กิโลเมตร
ก่อนที่จะมาถึงบริเวณลานหน้าศาลาบำเพ็ญกุศลศพภายในวัด บรรดาลูกหลานที่ถือไม้คันหาม ต่างได้ทำพิธีแย่งศพกันอีกครั้ง พร้อมทั้งมีการเต้นรำตามจังหวะดนตรีกลองยาว ทำให้ช้างพรายแสนดี วัย 22 ปี ได้เต้นตามจังหวะดนตรีด้วยเช่นกัน สร้างความสนุก โดยไม่มีใครภายในงานเศร้าโศกแม้แต่เพียงคนเดียว
นายสมโชค สุขคุ้ม หรือโกโชค อายุ 60 ปี ข้าราชการทหารบำนาญ ลูกชายคนที่ 6 ของคุณทวดกวน กล่าวว่า วันนี้เป็นการเคลื่อนศพแม่จากบ้านมาที่วัด โดยพิธีโบราณ แทนการใช้รถยนต์ ตามปกติแล้วส่วนใหญ่ในอดีตที่ผ่านมาหมู่บ้านของตน เป็นชุมชนเล็กๆ ไม่มีถนน จะมีทางขนาดเท่าคนเดินเท่านั้น ซึ่งคนในชุมชนจะเรียกว่าทาง พรี กว้างประมาณ 3 เมตร เวลาจะเคลื่อนศพมาที่วัดนั้น จะต้องใช้วิธีการหาม วัตถุประสงค์อีกอย่างหนึ่งในการหามศพ ยังเป็นการให้ลูกหลานได้มีความรักความสามัคคี จากภาพที่ได้เห็นก็สามารถบรรยายได้ว่าการมีส่วนร่วมในตรงนี้มีความกลมเกลียวกัน ส่วนพิธีแย่งศพที่ทำในวันนี้เป็นการทำให้เหมือนของโบราณ คือในอดีตบรรดาลูกหลานมีบ้านกันอยู่คนละทิศละทาง ก็อยากจะนำร่างของบรรพบุรุษไปเป็นเจ้าภาพเอง ก็จะมีการยื้อแย่งกัน หากฝ่ายไหนมีกำลังมากกว่าก็จะได้ศพไปบำเพ็ญกุศล
นายสมโชคกล่าวอีกว่า ประเพณีดังกล่าวมีมาตั้งแต่สมัยอดีต แต่ในชุมชนคิดว่าน่าจะไม่มีมากว่า 30 ปีแล้ว ส่วนใหญ่ก็จะไม่มีใครทำแล้ว เพราะว่าถนนหนทางสะดวก จะเป็นการเคลื่อนย้ายด้วยรถ ตนจึงคิดจะย้อนความเป็นดั้งเดิมของชุมชน ซึ่งพิธีอย่างนี้ส่วนใหญ่ศพที่หามจะเป็นผู้สูงอายุ ความรู้สึกที่เห็นลูกหลานมาช่วยกันเยอะ รู้สึกภูมิใจและถือเป็นเกียรติของครอบครัวและตระกูล ส่วนการที่นำช้างพรายมานำหน้าขบวนหามศพ มีความเชื่อว่าจะนำคุณแม่ไปในภพภูมิที่ดี ซึ่งช้างเป็นสัตว์ใหญ่ ก็ยังถือว่าเป็นความยิ่งใหญ่
นายสมโชคกล่าวไปอีกว่า ตนมีพี่น้องทั้งหมด 8 คน เป็นผู้ชาย 6 คน และผู้หญิง 2 คน ก่อนคุณแม่จะเสียชีวิตได้สั่งเสียว่า หากแม่สิ้นลมหายใจแล้ว ลูกๆ ไม่ต้องเสียใจ เพราะแม่อยู่กับลูกๆ มานานแล้ว แม่สั่งสอนว่าลูกทุกคนจะต้องมีความขยัน ให้ลูกทุกคนรักกัน แม่เป็นคนที่มีจิตใจดีมาก และชอบช่วยเหลือเด็กๆ เนื่องจากแม่ได้มีวิชาเวทมนตร์คาถาจากบรรพบุรุษในการช่วยเหลือเด็กที่ป่วยไข้ เป็นพยาธิ ท้องโต โดยใช้คาถาเป่าลงไปก็จะหาย โดยแม่ใช้ชีวิตไม่เครียด กินอาหารพื้นบ้าน น้ำพริกผักลวก ไม่กินข้าวจากโรงสี กินข้าวซ้อมมือ ทำให้อายุยืนยาว
ขณะที่ นายธวัส ใหม่สวัสดิ์ หรือหลวงวัส อายุ 55 ปี ควาญช้างพรายแสนดี ที่นำมาร่วมในพิธีหามศพ กล่าวว่า ประเพณีที่นำช้างมานำศพถือว่าเป็นบารมีแก่เจ้าภาพ และชาวบ้าน เพราะการนำช้างมานำศพนับวันก็ไม่ไม่ค่อยเห็นแล้ว และงานนี้ถือว่าเป็นงานแรกในชุมชน ซึ่งช้างทุกเชือกที่นำมานิสัยดี ไม่ก้าวร้าว
