เปิดภาพดาวเทียม พบกองทัพว้า ผุดเหมืองแรร์เอิร์ธ เมืองป๊อก ชายแดนไทย ขยายตัว 8 เท่า
เมื่อวันที่ 21 มิถุนายน มูลนิธิสิทธิมนุษยชนไทใหญ่ ได้มีแถลงการณ์ประกอบภาพถ่ายดาวเทียมแสดงถึงการขยายตัวของเหมืองแร่แรร์เอิร์ธ (แร่หายาก) ในพื้นที่ปกครองของกองทัพสหรัฐว้า (United Wa State Army : UWSA) ทางตอนเหนือของรัฐฉาน ซึ่งถือเป็นข้อมูลเพิ่มเติมจากที่เคยเผยแพร่ว่ามีเหมืองแร่แรร์เอิร์ธ (แร่หายาก) อยู่ทั้งฝั่งขวาและซ้ายของแม่น้ำกกในเขต จ.เมืองสาด รัฐฉานตอนใต้มาแล้ว
โดยครั้งนี้มูลนิธิฯ ระบุว่าภาพถ่ายดาวเทียมแสดงให้เห็นว่ามีเหมืองแร่แรร์เอิร์ธอยู่ที่เมืองป๊อก ซึ่งเป็นชายแดนไทย-เมียนมา และติดกับเขตปกครองของรัฐบาลทหารเมียนมาที่เมืองยาง โดยเหมืองแร่ดังกล่าวเพิ่มขึ้นนับตั้งแต่ปี 2558 มากถึง 8 เท่าตัว ซึ่งมูลนิธิฯ ระบุว่าเป็นสาเหตุของการปนเปื้อนในแหล่งน้ำต่างๆ และอยู่ห่างจากตัวเมืองเพียง 3-4 กิโลเมตร
มูลนิธิฯ ระบุว่าแผนผังของเหมืองแร่ที่เมืองป๊อก มีลักษณะเหมือนเหมืองแร่แรร์เอิร์ธที่รัฐคะฉิ่น โดยมีบ่อแต่งแร่ที่กระจายตัวเป็นรูปวงกลม ซึ่งเป็นวิธี “ชะละลาย” (In situ leaching) เพื่อการสกัดสินแร่แรร์เอิร์ธ และเมื่อมีคนงานในเหมืองแอบถ่ายภาพและนำมาโพสต์ก็แสดงให้เห็นอย่างชัดเจนว่าเป็นการทำเหมืองด้วยวิธี “ชะละลาย” อย่างแน่นอน โดยวิธีการดังกล่าวจะเทสารเคมีผ่านท่อไปในภูเขาเพื่อสกัดแร่แรร์เอิร์ธออกจากดิน จากนั้นสารเคมีจะถูกปล่อยผ่านท่อไปยังสระน้ำและเพิ่มสารเคมีชนิดอื่นเพื่อสกัดให้ได้แร่แรร์เอิร์ธในที่สุด ซึ่งกระบวนการจะส่งผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมทั้งการปนเปื้อนในดิน น้ำผิวดินและใต้ดิน
ภาพถ่ายดาวเทียมยังชี้ให้เห็นถึงเหมืองแร่แรร์เอิร์ธแห่งหนึ่งที่เริ่มขุดตั้งแต่ปี 2565 พบอยู่ริมลำน้ำปายซึ่งไหลผ่านตัวเอง สวน ไร่นา ฯลฯ แม่น้ำปายยังเป็นพื้นที่ราบลุ่มแม่น้ำ 2 สายหลักของรัฐฉานคือ แม่น้ำสาละวินและแม่น้ำโขง เมื่อน้ำจากเหมืองแร่ไหลไปทางทิศตะวันตกจะไหลลงสู่แม่น้ำขาซึ่งจะไปบรรจบกับแม่น้ำสาละวินได้ ส่วนน้ำที่ไหลไปทางทิศตะวันออกจะลงสู่แม่น้ำหลวย ซึ่งไหลลงสู่แม่น้ำโขงที่สบหลวยชายแดนเมียนมา-สปป.ลาว ในที่สุด
มูลนิธิฯ ระบุด้วยว่า ในบัญชีรายชื่อเหมืองแร่ที่ได้รับอนุญาตให้ประกอบการจากรัฐบาลกลางเมียนมาซึ่งมีในเดือน พ.ค.2564 (รายชื่อล่าสุดที่ถูกเผยแพร่) ไม่ปรากฏมีการอนุญาตให้ประกอบการเหมืองแร่แรร์เอิร์ธที่เมืองป๊อกแต่อย่างใด จึงเป็นที่ชัดเจนว่าอาจเกิดจากความร่วมมือระหว่างกองทัพว้ากับประเทศจีน ที่อนุญาตให้บริษัทจีนเข้าไปดำเนินการโดยไม่จำเป็นต้องผ่านหน่วยงานของเมียนมาเลย ซึ่งแตกต่างจากเหมืองแร่แรร์เอิร์ธที่กองทัพว้าให้ดำเนินการในพื้นที่ใกล้แม่น้ำกก เขตเมืองยอน และด้านใตของ จ.เมืองสาด รัฐฉาน ชายแดนไทย-เมียนมา เพราะทางภาคใต้จะต้องได้รับอนุญาตและมีส่วนร่วมจากรัฐบาลทหารเมียนมาด้วย
เมืองป๊อกเป็นเมืองใหญ่อันดับ 2 ของเขตปกครองพิเศษที่ 2 (สหรัฐว้า) ที่ปกครองโดยกองทัพว้า ตั้งอยู่ห่างจากเมืองปางซางซึ่งเป็นเมืองหลวงของว้าประมาณ 25 กิโลเมตร นับเป็นพื้นที่แห่งที่ 2 ของรัฐฉานที่ถูกพบว่าผลิตแรร์เอิร์ธ (แร่หายาก) คาดว่าเพื่อส่งกลับไปยังประเทศจีน ทั้งนี้ภาพถ่ายดาวเทียมเคยระบุว่ามีเหมืองแร่แรร์เอิร์ธอยู่ 2 แห่ง แห่งแรกตั้งอยู่ทางตอนใต้ของ จ.เมืองสาด ห่างจากชายแดนไทยด้าน อ.แม่อาย จ.เชียงใหม่ ไปประมาณ 25 กิโลเมตร อีกแห่งเป็นเหมืองที่มีลักษณะเดียวกัน ตั้งอยู่เขตเมืองยอน โดยเหมืองทางตะวันออกอยู่ห่างจากแม่น้ำกกประมาณ 3.6 กิโลเมตร และทางตะวันตกของแม่น้ำห่างจากแม่น้ำเพียงประมาณ 2.6 กิโลเมตร
