| ที่มา | นิตยสารเทคโนโลยีชาวบ้าน |
|---|---|
| ผู้เขียน | เสาวลักษณ์ สวัสดิ์กว้าน |
พูดถึงไส้เดือน หลายคนไม่ชอบ ด้วยลักษณะตัวยึกยือ แต่ถ้าจะพูดกันจริงๆ ถึงประโยชน์ กล่าวได้ว่า ไส้เดือนมีประโยชน์ ต่อระบบนิเวศน์ไม่น้อย เพราะนอกจากเป็นสัตว์ที่เป็นอาหารของสัตว์ชนิดอื่นในห่วงโซ่อาหารแล้ว ไส้เดือนยังเป็นสัตว์เทศบาล ที่ย่อยสลายของเสียในธรรมชาติ อีกทั้งมูลไส้เดือนยังเป็นปุ๋ยอย่างดี
รศ.ดร.สมชัย จันทร์สว่าง อาจารย์จากภาควิชาสัตวบาล คณะเกษตร มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ที่ศึกษาเรื่องไส้เดือนอย่างจริงจัง และการนำไส้เดือนมาใช้ประโยชน์ ได้แนะนำไส้เดือนสีน้ำเงิน พระเอกที่เราจะพูดถึงกันในคราวนี้ก็คือว่า เป็นไส้เดือนดินที่มีกำเนิดในเขตร้อนของทวีปเอเชีย พบตามธรรมชาติ ในภูมิประเทศของเอเชีย ทั้งอินเดีย มาเลเซีย ฟิลิปปินส์ เมียนมาร์ ลาว เขมร และประเทศไทย
ไส้เดือนสีน้ำเงินเป็นไส้เดือนขนาดเล็กมีลักษณะของลำตัวผอมแต่ยาว เมื่อโตเต็มที่มีความยาวประมาณ 4 นิ้ว น้ำหนักตัวประมาณ 0.2 กรัม ลำตัวของไส้เดือนส่วนหน้ามีสีแดงหรือสีม่วงเข้ม ลำตัวส่วนหลังมีสีแดงหรือสีน้ำตาล ไส้เดือนสีน้ำเงินมีความสามารถในการกำจัดขยะอินทรีย์และผลิตปุ๋ยหมักได้ใกล้เคียงกันกับไส้เดือนที่นิยมเลี้ยงกันทั่วโลกอีก 4 ชนิด คือ ไส้เดือนไทเกอร์ ไส้เดือนไทเกอร์แดง ไส้เดือนยูโร และไส้เดือนแอฟริกัน
แต่ในสภาพแวดล้อมที่เหมาะสม ไส้เดือนสีน้ำเงินสามารถขยายพันธุ์ได้เร็วกว่ามาก โดยการคำนวณพบว่า หากเริ่มต้นด้วยพ่อแม่พันธุ์ไส้เดือนสีน้ำเงินจำนวน 1,000 ตัว ภายในระยะเวลา 1 ปี จำนวนไส้เดือนทั้งหมดจะเพิ่มเป็น 15,000 ล้านตัว รวมทั้งมีไข่เป็นโคคูนอีก 20,000 ล้านฟอง ไส้เดือนสีน้ำเงินมีขนาดเล็กและลำตัวผอมจึงไม่เหมาะใช้เป็นเหยื่อเกี่ยวเบ็ด แต่มีลักษณะเด่นเหนือไส้เดือนที่นิยมเลี้ยงโดยแพร่หลายชนิดอื่น ๆ ในหลาย ๆ ด้าน เช่น ไส้เดือนสีน้ำเงินผลิตปุ๋ยหมักที่มีความละเอียด (เม็ดเล็ก) และมีลักษณะนุ่มมากกว่า
ไส้เดือนสีน้ำเงินมีความเหมาะสมสำหรับใช้เป็นอาหารเลี้ยงสัตว์เลี้ยงและสัตว์เศรษฐกิจขนาดเล็ก เช่น ลูกปลา ปลาสวยงามขนาดเล็ก และที่กำลังมาแรงในปัจจุบันคือ ใช้เลี้ยงลูกกุ้งก้ามแดง (เครย์ฟิช) ไส้เดือนสีน้ำเงินสามารถขยายพันธุ์ได้หลายแบบ ทั้งการจับคู่ผสมพันธุ์ และการพัฒนาของของไข่เป็นตัวไส้เดือนได้โดยไม่มีการปฏิสนธิ (Parthenogenesis) ทั้งมีรายงานการศึกษาพบว่า ไส้เดือนสีน้ำเงินเป็นชนิดของไส้เดือนที่สามารถเพิ่มจำนวนชุดของโครโซมได้มากกว่า 2 ชุด (Polyploid) ไส้เดือนสีน้ำเงินมีลักษณะเด่นเฉพาะอีกอย่างหนึ่งคือ น้ำกลางลำตัวของไส้เดือน (Coelomic fluid) มีสีเหลืองอ่อนและมีกลิ่นหอมอ่อนๆ เหมือนดอกโมก และมีฤทธิ์ในการกำจัดเชื้อราที่ผลิตสารพิษ ใครที่สนใจการเลี้ยงไส้เดือน เพื่อทำปุ๋ยมูลไส้เดือน อาจารย์สมชัย บอกว่า ให้รวมกลุ่มกันมา อาจจะในนามหมู่บ้าน วิสาหกิจชุมชน หรือองค์การบริหารส่วนตำบล แล้วติดต่อให้อาจารย์ไปเป็นวิทยากรได้ (สอนครั้งหนึ่งได้ประโยชน์หลายคน) สอบถามรายละเอียดได้ที่ โทร. 02-5791120
