นิทานสุภาษิตจีนที่ “เรียนไทยได้จีน” จะนำเสนอในฉบับนี้คือ 孟母三迁/孟母三遷 Mènɡ mǔ sān qiān (เมิ่ง หมู่ ซาน เชียน) คำว่า 孟母Mènɡ mǔ (เมิ่ง หมู่) แปลว่าแม่ของเมิ่งจื่อ 三 sān (ซาน) สาม 迁/遷 qiān (เชียน) แปลว่า ย้าย ย้ายถิ่นฐาน เมื่อนำมารวมกันหมายถึง แม่ของเม่งจื้อย้ายถิ่นฐานสามครั้ง หรือแม่ของเม่งจื้อย้ายบ้านหนี ซึ่งคำว่าสามนี้ บางครั้งก็ไม่ได้หมายถึงจำนวนสามจริงๆ แต่หมายถึงบ่อยๆ จำนวนหลายๆ ครั้ง เพื่อใช้อธิบายถึงความสำคัญของสิ่งแวดล้อมที่ดี ที่แม่คนหนึ่งจะเลือกเฟ้นหาให้กับลูก ลูกจะได้รับแต่สิ่งที่ดี โตขึ้นจะได้เป็นคนดี จึงยอมลำบากที่จะย้ายถิ่นฐานบ่อยๆ เพื่อตามหาสิ่งที่ต้องการ
บุตรหลานจะเป็นคนดีได้นั้นย่อมต้องเริ่มจากครอบครัว การวางแผนของครอบครัวที่ดีย่อมจะทำให้ลูกเป็นคนดีได้มากที่สุด ไม่ใช่โรงเรียน โรงเรียนเป็นเพียงปลายทางที่ช่วยอบรมและต่อเติมวิชาการ ซึ่งผู้คนปัจจุบันมักเข้าใจผิดคิดว่าโรงเรียนคือทุกสิ่งทุกอย่าง ดังนั้น เมื่อเกิดปัญหาขึ้นมาก็กล่าวโทษโรงเรียน โดยลืมกล่าวโทษตัวเอง (พ่อแม่และสิ่งแวดล้อมที่ลูกโต) ในภาษาไทยมีคำยืนยันว่าคนไม่ดีนั้นเริ่มจากครอบครัว โดยมีคำด่าว่าดังนี้ “… …คนพ่อแม่ไม่สั่งสอน” ไม่มีด่าว่า “……คนครูไม่สั่งสอน” ในสุภาษิตคำนี้ของจีนก็มีที่มาว่า จีนในยุครัฐศึก 战国/战國 Zhàn Guó จ้านกั๋ว ที่รัฐหลู่ 鲁国／鲁國 Lǔ Guó หลู่กั๋ว มีนักปราชญ์ผู้โด่งดังท่านหนึ่งนามว่า 孟子/ Mènɡzǐ (เมิ่งจื่อ) เม่งจื้อ ท่านมีทรรศนะเกี่ยวกับสันดานมนุษย์ไว้ดังนี้ “ มนุษย์ทุกคนมีพื้นฐานเป็นคนดีมาแต่กำเนิด แต่สิ่งแวดล้อมที่ไม่ดีต่างๆ ทำให้คนเราเปลี่ยนแปลงไป” เป็นหลักปรัชญาที่มีชื่อเสียงของท่าน แต่น้อยคนนักจะรู้ว่า ทำไมเขาถึงได้มีทรรศนะเช่นนี้
เมื่อตอนเม่งจื้อยังเด็ก พ่อของเขาก็ตายจากเขาไป เหลือแม่คนเดียวเลี้ยงดูเขา แม้จะยากลำบากเพียงใด แม่ของเม่งจื้อก็ไม่คิดแต่งงานใหม่ บ้านของเม่งจื้ออยู่ใกล้กับสุสานมาก จึงมีกิจกรรมเกี่ยวกับพิธีกรรมงานศพอยู่เนืองนิจ เมื่อเม่งจื้อโตขึ้น จึงไปดูงานศพเป็นประจำ จนนำเอาพิธีกรรมงานศพมาเล่นกับเพื่อนๆ อย่างสนุกสนาน แม่เม่งจื้อเห็นเข้า ก็คิดว่า บ้านตั้งอยู่ในสิ่งแวดล้อมที่ไม่ดี ถ้าลูกโตขึ้นก็คงไม่มีอนาคตแน่ๆ ว่าแล้วเธอก็ย้ายบ้านหนีสถานที่แห่งนั้นเสีย แล้วแม่ของเม่งจื้อก็มาสร้างบ้านหลังใหม่ใกล้กับตลาดสด แต่เมื่ออยู่ไปได้ไม่นานแม่ก็เห็นเม่งจื้อเล่นขายของกับเพื่อนๆ กลุ่มใหม่ โดยเม่งจื้อเลียนแบบพ่อค้าขายเนื้อแถวนั้นมา ทำท่าทางเปิดร้านขายเนื้อสัตว์ ทำท่าทางฆ่าสัตว์ แล่เนื้อขายอย่างเป็นจริงเป็นจัง ทำให้แม่ตกใจยิ่งนัก และคิดว่าสถานที่แห่งนี้ยิ่งไม่เหมาะที่จะให้ลูกอยู่ เพราะถ้าโตขึ้นลูกคงจะเป็นคนจิตใจแข็งกระด้าง เห็นการฆ่าเป็นของสนุกก็ได้ ว่าแล้วเธอก็ย้ายบ้านหนีเป็นครั้งที่สาม จนมาตั้งอยู่ใกล้โรงเรียนหลวง ที่นี่นอกจากจะสอนหนังสือแล้ว ยังมีการฝึกสอนพิธีการ มารยาทต่างๆ ในวัง เม่งจื้ออยู่ที่นี่ไม่นานก็รู้จักการทำความเคารพ มีมารยาทงดงาม และได้มีโอกาสร่ำเรียนวิชา
จนเมื่อโตขึ้นก็มีโอกาสได้รับการศึกษาวิชาจากค่ายสำนักวิชาหยู 儒家 Rú Jiā (หรูเจีย) เมื่อเขาเติบโตเป็นผู้ใหญ่ เขาก็สอบเข้าได้รับราชการ แต่ด้วยอุดมการณ์ของเขา เขาจึงลาออกราชการ และออกเผยแผ่แนวคิดของตนตามหลักลัทธิหยู จนมีชื่อเสียงโด่งดังจนได้รับการขนามนามว่าปราชญ์แห่งยุค ต่อมาผู้คนจึงพูดกันอยู่เสมอว่า ที่เม่งจื้อประสบความสำเร็จได้นั้น ล้วนมาจากแม่ของเขาทั้งสิ้น ซึ่งความจริงแล้ว มันก็ไม่ผิดเลยที่จะกล่าวเช่นนี้
ข้อคิดจากประโยคสุภาษิตนี้
成语比喻：父母用心良苦，竭尽全力培养孩子。
成語比喻：父母用心良苦，竭盡全力培養孩子。
Chénɡyǔ bǐyù：Fùmǔ yònɡxīn liánɡ kǔ, jiéjìn quánlì péiyǎnɡ háizi.
เฉิงยหวี่ ปี่ยวี่ : ฟู่หมู่ โย่งซิน เหลียงขู่ , เจี๋ยจิ้น เฉวียนลี่ เผย์หย่าง ไหจื่อ
สุภาษิตเปรียบว่า พ่อแม่ที่ทุ่มเททั้งกายทั้งใจและพยายามอย่างเต็มที่ เพื่อที่จะอบรมเลี้ยงดูลูกๆของพวกเขา
ประโยคตัวอย่างที่ใช้สำนวนสุภาษิตนี้ เช่น
从孟母三迁的故事，它告诉我们环境对人的成长很重要。
從孟母三遷的故事，它告訴我們環境對人的成長很重要。
Cónɡ mènɡ mǔ sān qiān de ɡùshì, tā ɡàosù wǒmen huánjìnɡ duì rén de chénɡzhǎnɡ hěn zhònɡyào.
ฉง เมิ่งหมู่ ซาน เชียน เตอะ กู้ฉื้อ, ทา เก้าซู่ หวั่วเหมิน หฺวานจิ้ง ตุ้ย เหริน เตอะ เฉิงจ่าง เหิ่น โจ้งเหย้า.
จากนิทานเรื่องแม่เม่งจื้อย้ายบ้านหนี บอกเราว่าสภาพแวดล้อมมีความสำคัญมากต่อการเจริญเติบโตของคน
ศูนย์ภาษาและวัฒนธรรมจีนสิรินธร
มหาวิทยาลัยแม่ฟ้าหลวง
