สูตรแห่งความสำเร็จในชีวิตประการหนึ่งในจำนวน 38 ประการ คือ ปุพฺเพกตปุญฺญตา ซึ่งขออธิบายไว้ให้เข้าใจง่ายๆ ดังนี้
มาว่าถึงความหมายของคำก่อน ปุพฺเพ แปลว่า ปางก่อน+กต แปลว่า กระทำแล้ว+ปุญฺญตา แปลว่า “ความมีบุญ” ปุพฺเพกตปุญฺญตา ก็แปลว่า “ความมีบุญอันกระทำไว้แล้วในปางก่อน” หรือ “มีความดีเป็นทุนเดิม”
ความดีงามที่เคยสะสมไว้ในจิตใจของเรามากๆ เป็นพื้นฐานเกื้อหนุนให้เราเจริญก้าวหน้าในชีวิต พูดเช่นนี้บางท่านอาจสงสัยว่า ถ้าคนเราสะสมความดีงามแต่ชาติปางก่อนได้จริง ก็ไม่จำเป็นต้องทำอะไรในชาตินี้สิ เช่น คนเก่งภาษาบาลีในชาติก่อน มาชาตินี้ก็ไม่จำเป็นต้องมาเรียนให้เมื่อย อยู่ๆ ความรู้บาลีก็คงผุดขึ้นมาเอง แต่คนอย่างนี้ไม่เคยมีปรากฏ
ถ้าไม่คิดให้ลึกก็ไม่เข้าใจ ขอยกตัวอย่างทางรูปธรรมให้เห็นเพื่อเข้าใจง่าย ดูร่างกายเรานี่เป็นตัวอย่าง เรากินอาหารสารพัดวันละหลายมื้อ กินมาตั้งหลายสิบปีแล้ว หมูเห็ดเป็ดไก่ ทั้งมังสวิรัติ ไม่มังสวิรัติว่ากันเรียบวุธ หมดเปลืองเงินทอง เพราะการกินเป็นจำนวนมากนี้เรียกว่าร่างกาย “สะสม” อาหาร
ถ้ามีคนถามว่า เมื่อร่างกายมันสะสมอาหารเช่นนี้แล้ว เราจะกินอีกทำไม ท่านจะตอบอย่างไร ก็ต้องตอบว่า มันสะสมอาหารจริง แต่มิใช่สะสมไว้ทั้งดุ้น อาหารที่กินลงไปมันได้ถูกย่อยไปหล่อเลี้ยงร่างกาย กลับกลายเป็นเนื้อหนังมังสาไปหมดแล้ว ถ้าเราไม่กินอาหารอย่างต่อเนื่อง ร่างกายก็จะหมดการสะสม ไม่เจริญเติบโต อาจถึงตายได้
ฉันใดก็ฉันนั้น จิตใจเราก็ “สะสม” ความดีงามไว้เป็นคุณสมบัติ สะสมไว้มากเท่าใดก็จะเก็บกักตุนไว้ “เป็นทุนเดิม” มากเท่านั้น เมื่อมีทุนเดิมแห่งความดีในจิตใจมากๆ ก็จะเกื้อหนุนส่งเสริมให้คนคนนั้นประสบความสำเร็จและความเจริญรุ่งเรืองในชีวิตได้
ใครได้เคยสะสมความดีไว้มากน้อยแค่ไหนในอดีตชาติเรารู้ไม่ได้ เพราะเรื่องของบุญกรรมเป็นเรื่องละเอียดลึกซึ้งเกินสติปัญญาของคนธรรมดาจะรู้ได้ แต่เราก็เห็นอยู่ในชีวิตเราๆ ท่านๆ นี่เองว่า ผลแห่งความดีที่กระทำไว้มีจริง
ย่ำโคลนขี่ควายมาด้วยกัน ไปๆ มาๆ กลายเป็นรัฐมนตรีไปแล้ว ในขณะที่อีกหลายคนยังคงหลังสู้ฟ้าหน้าสู้ดินอยู่เหมือนเดิม เณรน้อยหัวขี้กลากอยู่บ้านนอกเมื่อหลายสิบปีก่อน เผลอๆ อ้าว! กลายเป็นสมเด็จพระราชาคณะเป็นที่เคารพนับถือของคนจำนวนมากไปแล้ว อะไรล่ะครับที่ทำให้สองคนที่กล่าวมานี้ประสบความสำเร็จถึงระดับนี้ ถ้ามิใช่เพราะมี “บุญเก่า” เป็นทุนเดิมคอยหนุน
ที่พระพุทธเจ้าทรงวางสูตรแห่งความสำเร็จในชีวิตข้อนี้ไว้ข้อหนึ่งในจำนวน 38 ข้อ คงมิใช่ให้มานั่งฝันถึงความหลังว่าชาติก่อนเราได้ทำบุญมามากน้อยแค่ไหน (เพราะมันผ่านไปแล้วช่วยอะไรไม่ได้) แต่คงจะมุ่งหมายให้เราเชื่อมั่นว่าความดีเป็นพื้นฐานช่วยให้คนเจริญสุขจริง ความดีนั้นสะสมได้จริง สักวันหนึ่งความดีที่สะสมไว้นี้จะช่วยเกื้อหนุนส่งเสริมเราได้จริง
คนที่เชื่อเช่นนี้แล้ว จะไม่งอมืองอเท้าคอยกินบุญเก่ามีแต่จะพยายามสร้างสมความดีต่อไป
เสฐียรพงษ์ วรรณปก
