สืบเนื่องกรณีการขุดค้นที่เขาพระนารายณ์ หรือเขาศรีวิชัย อำเภอพุนพิน จังหวัดสุราษฎร์ธานี ซึ่งมีข้อสันนิษฐานว่าเป็นเมืองท่าสำคัญในยุคศรีวิชัย โดยอาจเป็นเมืองเดียวกับรัฐ ‘พันพัน’ ในเอกสารโบราณของจีน ตามที่ได้นำเสนอข่าวไปแล้วนั้น (อ่านข่าว นักโบราณฯไม่ท้อ! ขุด ‘เขาศรีวิชัย’ 20 ปี ชี้เป็นเมืองท่าค้าข้ามคาบสมุทร โชว์ชิ้นเอกเร็วๆ นี้)
ล่าสุด วันที่ 2 กุมภาพันธ์ 2561 มีการเปิดเผยถึงรายละเอียดของโบราณวัตถุชิ้นสำคัญซึ่งเพิ่งค้นพบใหม่ คือ ‘จักรสัมฤทธิ์’ ซึ่งเป็นการพบครั้งแรกในประเทศไทย
นายภาณุวัฒน์ เอื้อสามาลย์ นักโบราณคดีชำนาญการประจำสำนักศิลปากร นครศรีธรรมราช กล่าวว่า ตอนขุดพบมีสภาพเป็นสนิมและดินเกาะติดแน่น ตอนนั้นยังไม่ทราบว่าเป็นอะไรจึงส่งไปยังกลุ่มวิทยาศาสตร์เพื่อการอนุรักษ์ สำนักพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ที่กรุงเทพฯ ให้ผู้เชี่ยวชาญตรวจสอบ โดยการทำความสะอาดไม่ได้ใช้น้ำล้างและเหล็กเจียรวัสดุที่เกาะออก แต่ใช้วัสดุที่มีความนุ่มในการทำความสะอาดและต้องใช้เวลาในการค้นคว้าหาข้อมูลและตรวจสอบจึงทราบผลว่าเป็นจักร ทำจากโลหะสัมฤทธิ์ ทางส่วนกลางแจ้งผลให้ทราบและให้ไปรับกลับ ขณะนี้จักรทำจากโลหะสัมฤทธิ์อยู่ที่สำนักศิลปากรที่ 14 นครศรีธรรมราช และจะส่งไปจัดแสดงและเก็บรักษาไว้ที่พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติไชยา อ.ไชยา ในโอกาสต่อไป หลังจากนั้นได้ขุดสำรวจพบเศษชิ้นส่วนภาชนะดินเผาต่างๆ
“เดิมดูไม่ออกว่าคืออะไร เห็นเป็นแผ่นกลมมีรู คนงานคิดว่าเป็นจานจักรยานด้วยซ้ำ มีสนิมขึ้นเต็มเลย พอส่งกลุ่มวิทยาศาสตร์เพื่อการอนุรักษ์แล้วไปรับคืนก็ตกใจมาก เพราะเห็นเป็นลวดลายบรรจง มี 4 ก้าน ตอนนี้อยู่ระหว่างการศึกษาในประเด็นว่าเป็นธรรมจักรในศานาพุทธหรือวิษณุจักรกันแน่ แต่ดูจากขนาดพอดีมือ ตรงกลางเป็นวงกลมบุ๋ม 2 ด้าน ถ้าใช้นิ้วคีบจะพอดีมือ เบื้องต้นคิดว่าน่าจะเป็นของใช้ในพิธีกรรม เป็นของมงคล ศักดิ์สิทธิ์ อาจจะเป็นไปได้ทั้งจักรของพระวิษณุ หรือของโพธิสัตว์ในลัทธิมหายานก็ได้” นายภาณุวัฒน์กล่าว
นายอาณัติ บำรุงวงศ์ ผู้อำนวยการสำนักศิลปากร นครศรีธรรมราช กล่าวว่า ขณะนี้ทางอธิบดีกรมศิลปากรได้สนับสนุนงบประมาณส่วนหนึ่งเพื่อให้เจ้าหน้าที่สำรวจทางโบราณคดี ทั้งการขุดค้น ขุดแต่ง รวมถึงการบูรณะโบราณสถาน ขณะนี้เราดำเนินการไปแล้วประมาณ 70-80% การค้นพบโบราณวัตถุจำนวนมากที่ยืนยันข้อสันนิษฐานของท่านพุทธทาสภิกขุเกี่ยวกับอาณาจักรศรีวิชัย ซึ่งในตอนนั้นเรายังไม่มีหลักฐานพวกนี้ แต่สามารถจินตนาการเชื่อมโยงได้ถูกต้อง ไม่ได้มีเฉพาะเขาศรีวิชัยเท่านั้นที่เกี่ยวเนื่องทั้งหมด 5 เขา เจ้าหน้าที่จะต้องตรวจสอบให้ครบว่าทั้งหมดเกี่ยวเนื่องกันอย่างไร
“การค้นพบในครั้งนี้ไม่เพียงแต่ที่ จ.สุราษฎร์ธานีเท่านั้น ยังเชื่อมโยงไปยังเขตพื้นที่ จ.ชุมพรด้วย ในอนาคตสามารถทำได้หากการค้นพบ ปรับปรุง ตกแต่ง พัฒนาเป็นอุทยานทางประวัติศาสตร์ เพราะในละแวกนี้มีแม่น้ำอีก 2 สาย ต้องใช้เวลา เพราะการศึกษาทางโบราณคดีจะต้องเชื่อมโยงถึงความเป็นมาจากอดีตอีกด้วย” นายอาณัติกล่าว
