ความภาคภูมิใจในชาติเป็นอย่างไร คนไทยคงมีทัศนะหลายหลากแน่นอน แต่อย่างหนึ่งที่คงไม่ผิดพลาด คือต้องรู้จักตัวเองชนิดถ่องแท้ที่สุดเท่าที่จะสามารถ รู้ความอ่อนความแข็งของตัวเอง รู้จักที่มาที่ไปของตัวเอง กระทั่งภาคภูมิใจได้ในความแข็งและความอ่อนที่อาจแก้ไขประยุกต์ให้หนักแน่นขึ้น หรืออาจยืดหยุ่นเป็นคุณกับตัวเองได้มากกว่าเก่า นั่นคือรู้ว่ารากเหง้าของตัวเองเป็นอย่างไร
ประวัติศาสตร์ย่อมเป็นบทเรียนสำคัญของปัจจุบันและอนาคต เราได้ยินกันมาตั้งแต่เป็นนักเรียนจนตราบสิ้นชีวิต แต่เราเคยใช้ประวัติศาสตร์เป็นบทเรียนกันจริงๆ หรือศึกษาประวัติศาสตร์กันอย่างปราศอคติโดยสัจจวิถีหรือเปล่า
พิมพ์ครั้งที่ 7 แล้ว อีกบทเรียนสำคัญที่ศึกษากันเท่าไหร่ก็ไม่รู้เบื่อหน่าย ยิ่งฉบับที่ตราชื่อ เสฐียรโกเศศ เป็นผู้แปลและเรียบเรียง ยิ่งน่าสนใจ บั้นปลายชีวิตของชาวกรีกนักผจญภัย ที่ถึงอย่างไรก็มีส่วนในความก้าวหน้าหลายลักษณะของอยุธยา กระทั่งสมเด็จพระนารายณ์โปรดเกล้าฯเป็น เจ้าพระยาวิชาเยนทร์ จนแม้แต่ภรรยา มารี กีมาร์ ยังสามารถฝากมรดกสำคัญกับปากท้องชาวสยามมาจนเดี๋ยวนี้
‘ฟอลคอน’ เล่มนี้ นำพาให้เห็นว่า อะไรทำให้เขาเกิดความคิดร่วมมือกับนายพลฝรั่งเศส เดส์ฟาร์จส์ นำกองทหารเข้ายึดศูนย์กลางอำนาจ หากแต่พระเพทราชากับออกหลวงสรศักดิ์(ต่อมาคือพระเจ้าเสือ) ที่ตั้งประจันหน้ากันมาตลอด ชิงก่อการกบฏขึ้นก่อน
เราเพิ่งพูดถึงชะตากรรมของลูกหลานฟอลคอนใน ‘ตากสินมหาราชชาตินักรบ’ ของ แคลร์ คีฟ ฟอกซ์ มาไม่นาน มาอ่านดูกันว่าชะตาของฟอลคอนกับภรรยาและลูกจะตกที่นั่งไหน ใครที่คิดว่าเคยรู้แล้ว ?
นี่คือนิยายเกี่ยวกับสยามอีกเล่มที่ต้องอ่าน เขียนโดย วิลเลียม ดาลตัน ฝรั่งมองไทยอีกคน ซึ่งแปลและเรียบเรียงโดยฝีมือปราชญ์ที่ไม่หาอ่านไม่ได้
๐ กระโดดกลับมายังประวัติศาสตร์ยุคใหม่ กับปกแข็งน่าจับ ‘อดอล์ฟ ฮิตเลอร์ กับสงครามโลกครั้งที่ 2’ ซึ่งเรียบเรียงโดย วีระชัย โชคมุกดา ชีวิตรอบด้านของชายที่ถูกประทับยี่ห้อเป็นจอมเผด็จการหมายเลข 1 ของโลกตลอดกาล ทั้งที่เติบโตจากคนหนุ่มซึ่งรักงานศิลป ฉายภาพเหตุการณ์ชีวิตซึ่งเข้าไปเกี่ยวข้องกับที่มาที่ไปของสงครามโลกทั้งสองคราว กับประวัติศาสตร์ที่มิว่าผู้ใดก็ไม่อาจลืมเลือน ซึ่งทำให้พลโลกสูญเสียชีวิตไประหว่าง 40 ถึง 70 ล้านคน อย่าว่าแต่ในความทรงจำของมวลมนุษยชาติ ที่ยังตกในมายาโมหะของการสร้างอาวุธประลัยกัลป์ล้างโลก ยังไม่รู้สำเหนียก
ยิ่งย่างเข้าสู่ยุคสมัยก้าวหน้าของครื่องอำนวยความสะดวก ยิ่งไม่อาจหลงลืมชะตากรรมของโลกที่อาจแตกสลายลงง่ายๆด้วยโมหะจากการแย่งชิงผลประโยชน์ จะอยู่สะดวกสบายกันอย่างเดียวโดยไม่คิดป้องกันตัวเองกับลูกหลานหรือ
๐ นับทศวรรษแล้วที่แรงงานต่างชาติผ่านเส้นแบ่งเขตดินแดน เข้ามาสร้างความเปลี่ยนแปลงในชีวิตประจำวันของคนไทย และเกิดการปะทะสังสันทน์กันในรูปวัฒนธรรมลักษณะต่างๆ จนสามารถสำรวจงานวิจัยวิเคราะห์แง่มุมต่างๆขึ้นได้ ‘ธรรมดาแต่ไม่สามัญ’ ผู้หญิงเมียนมากับชีวิตย้ายถิ่นข้ามชาติในประเทศไทย โดยโครงการศูนย์พหุวัฒนธรรมอาเซียน มหาวิทยาลัยมหิดล ทั้งเขียนทั้งแปลโดย มรกต ไมเออร์, วิมลศิริ เหมทานนท์, ภัทราภรณ์ ภูบาล
พบกับชีวิตแรงงานสตรีอพยพในแผ่นดินที่ต่างจากบ้านเกิด กับการเปลี่ยนแปลงประจำวันที่คนไม่เคยมีประสบการณ์อาจนึกภาพไม่ออก อ่านเพื่อความเข้าใจเพื่อนร่วมทุกข์เพื่อนร่วมภูมิภาคที่แยกขาดจากกันไม่ได้
๐ อีกเล่มซึ่งมาจากแหล่งเดียวกัน สถาบันวิจัยภาษาและวัฒนธรรมเอเชีย มหาวิทยาลัยมหิดล ‘มัลติคัลเจอรัล อาเซียน’ โดย มรกต ไมเออร์ กับ จูถิงซู่ เรียนรู้การผันแปรของอัตลักษณ์ ภาษา ตลอดถึงความทรงจำและการสื่อสาร ซึ่งสองทศวรรษที่ผ่านและไม่รู้อีกกี่ทศวรรษที่กำลังก้าวไป จะทำให้แผ่นดินอุษาคเณย์หรือเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ผืนนี้ ดำรงเอกภาพที่จะต้านทานกระแสทุนนิยมไหลบ่าท่วมโลกอย่างไม่บันยะบันยังนี้ได้ โดยมีสติหรือไม่
เขียนเป็นภาษาอังกฤษซึ่งอ่านสู่กันฟังได้ในหมู่ชาวอาเซียน
๐ มณีชิ้นเอกอีกชื่อในวงวรรณกรรมโลก ‘รุไบยาต’ ปัญญาแห่งบุรพทิศของ โอมาร์ คัยยัม ที่ชาวตะวันตกรู้จักกว้างขวางในฐานะกวีนักปราชญ์ชาวเปอร์เซียหรืออิหร่านปัจจุบัน ทั้งที่เป็นนักวิชาการคณิตศาสตร์ ฟิสิกส์ ดาราศาสตร์ และการแพทย์ด้วย เล่มนี้แปลจากฉบับภาษาอังกฤษของ เอดเวิร์ด ฟิทช์เจอรัลด์ โดย สุริยฉัตร มงคลชัย
หลายคนอาจไม่พึงใจจากการแปลบทกวีภาษาหนึ่งมาสู่รูปกวีอีกภาษา เนื่องจากแค่ถ่ายภาษาเดิมมาเป็นอังกฤษก็ไม่รู้รสแท้ระเหิดหายไปเท่าไหร่ ครั้นมาปรุงเป็นบทกวีอีกภาษาที่คำและฉันทลักษณ์บังคับ จะระเหยไปอีกเท่าใด
ถึงอย่างนั้น ความพยายามของผู้แปล กับภาษาอังกฤษที่กำกับอยู่ ก็สามารถช่วยให้มองความหมายเดิมของผู้เขียนได้ ซึ่งนั่นมาจากความคิดทางปรัชญาที่โลกยอมรับงานชิ้นนี้มายาวนาน
อย่ามัวแต่คิดทำธุรกิจเงินล้านอย่างเดียว สติปัญญาหากไม่กล่อมเกลาด้วยสุนทรียรสบ้าง เงินทองก็แค่จอกแหนที่ล่องลอยหารากเหง้าความคิดอ่านไม่ได้
๐ มติชนสุดสัปดาห์ ให้อ่านเรื่องน่าตระหนกในโลกยุคอารยะ กำลังภายในของพรานบรรดาศักดิ์ เปรมชัย กรรณสูต ที่รพินทร์ ไพรวัลย์ถ้าเป็นผู้ใหญ่บ้านหนองน้ำแห้งก็ไม่อาจต้านทาน กับเรื่องเด็ดรับวาเลนไทน์ รักผมรักรองนายกฯด้วย
แหะ – แหะ อย่างกับ “สมพาสพิมประดุจริมแม่น้ำตื้น ไม่มีคลื่นแต่ระลอกกระฉอกฉาว” อย่างไรก็อย่างนั้นเลย.
บรรณาลักษณ์
