ฝรั่งที่มองไทยมักจะเห็นขัดแย้งกันในหลายเรื่อง เช่น บางคนเห็นว่าคนไทยอ่อนน้อมถ่อมตนไม่ถือตัว บางคนเห็นว่าคนไทยถือตัว อวดดี เย่อหยิ่ง จองหอง บางคนเห็นว่าคนไทยว่านอนสอนง่าย แต่นักสอนศาสนาบางคนค้านว่า คนไทยสอนยากที่สุด จะเห็นได้จากการไม่ยอมเปลี่ยนศาสนาเดิมง่ายๆ เป็นต้น
สิ่งที่ฝรั่งเห็นตรงกันมีอยู่ประมาณสี่หรือห้าเรื่อง หนึ่งในหลายเรื่องนั้นคือ “คนไทยชอบการพนัน” อันนี้จะเรียกว่าเป็น “คุณวิบัติประจำชาติ” ก็คงได้ ลาลูแบร์พูดถึงการเล่นการพนันของคนไทยไว้ดังนี้
“ชาวสยามชอบเล่นการพนันเสียเหลือเกิน จนกระทั่งฉิบหายขายตน หรือไม่ก็ขายบุตร-ธิดาของตน (เป็นทาส) ด้วยในประเทศนี้ ถ้าลูกหนี้คนใดไม่มีเงินทองหรือข้าวของตีราคาให้เจ้าหนี้แล้ว ก็ขายลูกเต้าของตนเพื่อชำระหนี้สินไป และยังไม่พอกับหนี้สินที่ตนทำเข้าไว้ ตัวของตัวเองก็ตก
เป็นทาสไปด้วยอีกคน”
การพนันมีทุกรูปแบบ ไพ่ ไฮโล โป ถั่ว ม้า มวย หวยเบอร์ ฯลฯ ผีพนันเข้าสิงในสายเลือดคนไทย เป็นมรดกตกทอดมาเป็นเวลานาน จนชั้นลูกหลานก็พยายามรักษามรดกนี้ไว้อย่างดี ไม่ขาดตกบกพร่อง แถมยังพัฒนารูปแบบและวิธีการเล่นให้วิจิตรพิสดารยิ่งกว่าบรรพบุรุษอีกด้วย มีคนพูดว่า ไม่ว่าอยู่ที่ไหน เวลาใด คนไทยจะหาโอกาสเล่นการพนันเสมอ แม้กระทั่งเห็นคนกำลังจะตายอยู่แหม็บๆ ยังมีคนหันไปพูดกับเพื่อนว่า “พนันกันก็ได้ หมอนี่ไม่รอดแน่ๆ”
อาจารย์แย้ม ประพัฒน์ทอง เคยพูดเสียดสีถึงลักษณะนิสัยชอบอบายมุขของคนไทยในปาฐกถาครั้งหนึ่งเมื่อหลายสิบปีมาแล้ว (ผมจำได้จนบัดนี้) ว่า
มโน มอบให้แม่ วารุณี (เหล้า)
แขน มอบให้นารี หนุ่มเหน้า
ดวงใจ มอบแต่ผี พนันเถื่อน
เกียรติศักดิ์ของข้า มอบไว้แก่เงิน
การพนันนับเป็นอันดับหนึ่งในหกอันดับ ที่พระพุทธเจ้าตรัสว่า อบายมุข (ปากทางแห่งความฉิบหาย) ตรัสไว้ในพระไตรปิฎก เล่มที่ 11 ทีฆนิกายปาฏิกวรรค สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส ทรงรวบรวมมาไว้ในหนังสือที่ทรงนิพนธ์ขึ้นเพื่อใช้สอนพระนวกะบวชสามเดือน จัดไว้ตอนท้ายๆ เรียกว่า “คิหิปฏิบัติ” (ข้อปฏิบัติของผู้ครองเรือน) เพื่อว่าพระใหม่พวกนี้สึกออกไปแล้วจะได้ปฏิบัติตนเป็นพลเมืองดี ไม่ตกเป็นทาสอบายมุขให้สมกับที่ได้ผ่านการบวชเรียนมา
อบายมุข 6 อย่าง คือ ดื่มน้ำเมา เที่ยวกลางคืน เที่ยวดูการละเล่นต่างๆ เล่นการพนัน คบคนชั่วเป็นมิตร และเกียจคร้านทำการงาน ทั้ง 6 อย่างนี้ หมายถึงปฏิบัติเป็นนิจศีลจนติดเป็นนิสัยเพียงทำเป็นครั้งเป็นคราวคงไม่ถึงกับฉิบหาย
ถ้าเราคนไทยไม่ช่วยกันหลีกหนีอบายมุข ปล่อยให้สิ่งที่ฝรั่งนินทาเป็นจริง ในอนาคตประเทศไทยจะมีแต่ประชาชนพลเมืองที่ไร้คุณภาพ มีแต่ผีพนันที่หวังพึ่งโชควาสนาลมๆ แล้งๆ โดยไม่คิดสร้างฐานะด้วยความขยันหมั่นเพียร ยากจะหวังความเจริญก้าวหน้าได้ ทั้งในส่วนตัวและส่วนรวม
