| ผู้เขียน | นฤตย์ เสกธีระ |
|---|
อยากเที่ยว‘อโยธยา’
ตั้งแต่ต้นปีใหม่จนมาถึงขณะนี้ หลายคนที่ติดตามความเคลื่อนไหวของสำนักพิมพ์มติชนคงได้ทราบว่ามีหนังสือใหม่ๆ ออกมาเพียบ
ช่วงต้นปีสำนักพิมพ์มติชนทำเซอร์ไพรส์ด้วยการทำอีบุ๊กแจกฟรี
หนังสือบันทึกประเทศไทย 2566 ความหนา 600 หน้า เปิดให้อัพโหลดฟรีตั้งแต่วันที่ 9 มกราคม-9 กุมภาพันธ์
มีผู้ตอบรับเข้าไปโหลดจำนวนมาก
ขณะที่หนังสือเล่มใหม่ๆ น่าอ่านเริ่มทยอยออกมานำเสนอเรื่อยๆ
ในจำนวนนี้หนังสือเกี่ยวกับอยุธยาออกใหม่ และถือเป็นเล่มฮิต หนีไม่พ้น “อโยธยาก่อนสุโขทัย ต้นกำเนิดอยุธยา”
เขียนโดย รุ่งโรจน์ ภิรมย์อนุกูล คำนำเสนอโดย สุจิตต์ วงษ์เทศ
ช่วงบทนำ ได้แยกแยะหัวข้อให้ศึกษาอย่างช้าๆ เพื่อความละเอียด
เริ่มจากหัวข้อย่อย “การศึกษากรุงอโยธยาที่ผ่านมา” ตามมาด้วย “ปัญหาเรื่องกรอบความคิดทางประวัติศาสตร์โบราณคดี”
แล้วก็มาถึงหัวข้อ “สุโขทัยไม่ใช่ราชธานีแห่งแรก” ซึ่งน่าสนใจ
นอกจากนี้ ยังมีหัวข้อ “พระอู่ทองพระพักตร์แบบหน้าเหลี่ยมเกิดขึ้นพร้อมกับพระอู่ทองพระพักตร์แบบหน้าเรียว” ซึ่งทำให้ผู้อ่านเห็นภาพของอโยธยาได้ดีมากขึ้น
จากบทนำเข้าสู่การเรียนรู้เกี่ยวกับ “ผังเมืองอโยธยา”
บทนี้บอกอาณาเขตที่คาดว่าเป็นผังเมืองอโยธยา เช่น ข้อสันนิษฐานคูเมืองทิศต่างๆ ซึ่งขุดก่อน พ.ศ.1893 ซึ่งเป็นปีกำเนิดกรุงศรีอยุธยาคงจำกันได้
ช่วงที่ 3 มีเรื่องเกี่ยวกับวัดวาอารามในช่วงอโยธยาให้อ่าน ในหัวข้อใหญ่ “หลักฐานโบราณวัตถุสถานฝั่งอโยธยา”
โดยมีหัวข้อย่อยเกี่ยวกับวัดวาอาราม ทั้ง “วัดสมณโกฏฐาราม คือ พระมหาธาตุหลัก กรุงอโยธยา” “วัดใหญ่ชัยมงคล เจดีย์หลักพระนคร” “วัดอโยธยา ตำแหน่งวังเดิมของกรุงอโยธยา”
แล้วยังมี “ตำนานสร้างวัดพนัญเชิง ร่องรอยความทรงจำเมืองอโยธยา” “วัดกุฎีดาว วัดกษัตริย์กรุงอโยธยา” รวมไปถึงกลุ่มประติมากรรมรุ่นพุทธศตวรรษที่ 17-18 ที่พบในเขตกรุงศรีอยุธยา
ช่วงที่ 4 กล่าวถึง “สังคมกรุงอโยธยา” ผู้เขียนได้สรรหาความเป็นมนุษย์ในสมัยนั้น
สืบเสาะหาหลักฐานเกี่ยวกับความเป็นอยู่ของคนอโยธยา
ซึมซาบ “ช่วงสมัยของการกำเนิดกรุงอโยธยา” “การขัดแย้งของมหายานกับเถรวาท” “กษัตริย์อโยธยาสถาปนาพระองค์ขึ้นดั่งพระเป็นเจ้า”
ที่น่าสนใจคือหลักฐานเกี่ยวกับการปกครอง
มีทั้ง “การแบ่งระบบทหารและพลเรือนมีมาก่อน พ.ศ.1893” “ระบบศักดินามีมาแต่ครั้งกรุงอโยธยา”
รวมไปถึง “การแบ่งคดี” “ระบบไพร่-ทาส” และ “บทลงโทษ”
หลังจากอ่านจบช่วงนี้ก็จะเข้าสู่ช่วงสรุป แล้วท้ายสุดมีบรรณานุกรมสำหรับผู้ต้องการค้นคว้าต่อไป
และเพื่อเป็นการฉายหนังตัวอย่าง ขอคัดบางช่วงที่ สุจิตต์ วงษ์เทศ ให้ความรู้ไว้ในคำนำเสนอ
โฟกัสที่หัวข้อย่อย “กรุงสุโขทัยไม่ใช่ราชธานีแห่งแรกของไทย” มาเป็นตัวอย่างบางข้อบางประการ
เหตุที่กรุงสุโขทัยไม่ใช่ราชธานีแห่งแรกของไทย เป็นเพราะไม่พบหลักฐานวิชาการสนับสนุนว่าสุโขทัยเป็นราชธานีแห่งแรกของไทย
และเชื่อว่าการชูสุโขทัยเป็นราชธานีแห่งแรกมีเหตุผลทางการเมืองชาตินิยม
ขณะเดียวกัน มีหลักฐานที่นักวิชาการแสวงหาพบว่าอโยธยาเป็นเมืองเก่าก่อนจะมีอยุธยา
อโยธยาถูกโรคระบาดรุนแรงสมัยเมื่อราว 700 ปีมาแล้ว ทำให้อโยธยาต้องย้ายไปอยู่ที่ใหม่
และที่ใหม่ก็คือที่ตั้งอยุธยาปัจจุบัน
ความสนุกของหนังสือเล่มนี้ มีมากมายที่สร้างความน่าทึ่ง
อโยธยา มีชื่อเต็มๆ คือ อโยธยาศรีรามเทพ พอย้ายไปอยู่ที่ใหม่เรียกว่า อยุธยา มีชื่อเต็มว่า กรุงเทพทวารวดีศรีอยุธยา
ความน่าสนใจของอโยธยา คือ หลักฐานวิชาการทางประวัติศาสตร์ โบราณคดี จำนวนมากสนับสนุนว่าอโยธยามาก่อนสุโขทัย
แต่หากจะให้เล่าถึงรายละเอียดของเนื้อหาในเล่ม ต้องสารภาพว่าทำได้ยาก เพราะเนื้อหาอัดแน่นมาก
เนื้อหาและภาพถ่ายเป็นเสน่ห์ของเล่มที่ผู้เขียนมีความพากเพียรก่อให้เกิด
ความหลากหลายที่นำเสนอ ทำให้เดาใจผู้อ่านไม่ได้ว่าต้องการโฟกัสเนื้อหา และดูที่ภาพไหน
สารภาพตรงๆ ว่า ต้องไปดูกันเองตามความสนใจ
สำหรับคนที่สนใจความเป็นมาของบรรพบุรุษ หนังสือเล่มนี้เป็นอีกเล่มที่น่าอ่าน
หลังจากได้อ่าน เชื่อว่าแต่ละคนจะมีไอเดียและความเห็นแตกต่างกัน
แต่เชื่อว่าสิ่งที่ทุกคนน่าจะมีความเหมือนกันหลังจากอ่านหนังสือเล่มนี้
นั่นคืออยากไปเที่ยวอยุธยาอีกรอบ
แต่รอบนี้นอกจากแวะอยุธยาแล้ว ยังต้องเสาะหาพื้นที่ที่เคยเป็นเมืองอโยธยาตามที่ปรากฏในหนังสือด้วย
นฤตย์ เสกธีระ
