แม้หลายคนเคยคิดว่าสังคมการเมืองน่าจะ หยุดนิ่ง ลงชั่วคราว ท่ามกลางการแพร่ระบาดรอบใหม่ของโควิด-19 แต่สถานการณ์ช่วงสุดสัปดาห์ที่ผ่านมา ก็บ่งชี้ว่าการเมืองไทยมิได้ถูกกดปุ่ม พอส เหมือนดังที่บางฝ่ายคาดคิด หากประเมินจากการเริ่มออกมารวมตัวชุมนุมของเยาวชนคนรุ่นใหม่ ตลอดจนมาตรการการควบคุม-ดำเนินคดีที่เข้มงวดไม่ผ่อนปรนของเจ้าหน้าที่รัฐ
ในสภาวะเช่นนี้ อยากชวนไปอ่านบทวิเคราะห์การต่อสู้ทางการเมืองปี 2563 และอนาคตปี 2564 ของ ผศ.ดร.กนกรัตน์ เลิศชูสกุล คณะรัฐศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ที่สัมภาษณ์โดย เอกภัทร์ เชิดธรรมธร ซึ่งเผยแพร่ในมติชนสุดสัปดาห์ฉบับประจำวันที่ 8-14 มกราคม
จากข้อสรุปของอาจารย์กนกรัตน์ สิ่งที่พวกเราพบเห็นในปีที่แล้ว คือ การเผชิญหน้ากันระหว่างข้อเรียกร้องของเยาวชน ที่แสดงให้เห็นถึงกระแสธารความเปลี่ยนแปลงอันรุนแรงและรวดเร็ว กับรัฐไทย ที่มีประวัติศาสตร์ยาวนานนับร้อยปี มีเครือข่ายกว้าง-ลึก-เข้มแข็ง ซึ่งยืนกรานว่าตนเองจะไม่ปรับตัวตามข้อเสนอของกลุ่มคนรุ่นใหม่
แล้วอะไรคือแนวโน้มที่จะปรากฏขึ้นในปี 2564?
เมื่อมองไปที่คนรุ่นใหม่หรือ คณะราษฎร นักวิชาการจากจุฬาฯ วิเคราะห์ว่าความเป็นไปได้ที่แย่ที่สุดที่อาจเกิดกับพวกเขา ก็คือบรรดาแกนนำ/นักกิจกรรมรายสำคัญๆ จะถูกจับ ปราบ ดำเนินคดี จนม็อบมีขนาดเล็กลงและค่อยๆ เงียบหายไป
แต่ก็ไม่มีใครรับประกันได้ว่า ในอีก 2-3 ปีข้างหน้า เมื่อสภาพเศรษฐกิจโดยรวมย่ำแย่กว่านี้ เมื่อสถาบันทางการเมืองต่างๆ ถูกรุมเร้าด้วยวิกฤตความชอบธรรมครั้งใหม่ๆ ม็อบเยาวชนที่นำโดย นักเรียนมัธยม ยุคปัจจุบัน จะไม่หวนกลับมาเรียกร้องความเปลี่ยนแปลงอีกหน
อย่างไรก็ตาม อีกหนึ่งสถานการณ์ที่น่าจะเป็นไปได้และซ้ำรอยเดิมกับเมื่อปี 2563 ตามมุมมองของอาจารย์คณะรัฐศาสตร์ผู้นี้ คือ การจับกุม-ดำเนินคดีกับ แกนนำม็อบ กลับยิ่งทำให้ม็อบมีพลวัตมากขึ้น และเกิดปรากฏการณ์
ม็อบ (ย่อยๆ) ในม็อบ (ใหญ่) เต็มไปหมด
ม็อบย่อยๆ เหล่านี้คือพลังที่จะขยับขยายพื้นที่การต่อสู้ไปสู่การดำเนินชีวิตประจำวันรูปแบบต่างๆ เพื่อผลักดันให้ข้อเรียกร้องของคนรุ่นใหม่หนักแน่นและแพร่กระจายในวงกว้างยิ่งขึ้น
ทว่าอีกด้านหนึ่ง ก็ใช่ว่าสังคมจะมีโอกาสได้พบเห็นท่าทีประนีประนอมของผู้ใหญ่-รัฐไทย ซึ่งไม่เคยยอมประนีประนอมทางการเมืองในตลอด 7 ปีที่ผ่านมา และยังคงประเมินสถานการณ์ผ่านสายตาของกลไกระบบราชการอันแข็งกร้าวว่าม็อบคนรุ่นใหม่ ซึ่งมีจำนวนมากที่สุดในหลักแสน นั้นไม่ใช่ปัญหาใหญ่ของพวกตน
นี่คือภาพของการคัดง้างระหว่างกลุ่มพลังสองขั้วที่เริ่มปรากฏขึ้นชัดเจนอีกครั้ง เมื่อปีใหม่ผ่านพ้นไปได้ราวสองสัปดาห์
แต่ท้ายสุด คงไม่มีใครกล้าฟันธงว่าการเมืองไทยในปี 2564 จะดำเนินไปซ้ำรอยเหตุการณ์เมื่อปี 2563 แบบไม่มีความคืบหน้าใดๆ เลย
ดังที่ ผศ.ดร.กนกรัตน์เอ่ยเตือนเอาไว้ว่า ตลอดสองปีที่ผ่านมา มักมีเรื่องราว คาดไม่ถึง เกิดขึ้นจากฝั่งประชาธิปไตยอยู่เสมอ ตั้งแต่การประสบความสำเร็จเกินคาดในสนามเลือกตั้ง ส.ส. ของอดีตพรรคอนาคตใหม่เมื่อปี 2562 จนถึงการก่อตัวขึ้นของ คณะราษฎร ในปี 2563
เพียงแต่ยังไม่มีผู้ใดสามารถหยั่งรู้ได้ว่าอะไรคือ เรื่องเซอร์ไพรส์ ที่กำลังจะอุบัติขึ้น ณ ปี 2564 เท่านั้นเอง
ปราปต์ บุนปาน
