รู้จัก ‘นิติทันตวิทยา-สืบจากฟัน’ ร่วมไขคดีแตงโม สุดสตรอง ‘หมอหญิง’ ในห้องเก็บศพ
คดีการเสียชีวิตของนักแสดงสาวชื่อดัง ‘แตงโม นิดา’ ถูกจับจ้องจากคนในสังคม งานเบื้องหน้าหลายคนจึงรับรู้รับทราบกันหมดแล้ว แต่งานเบื้องหลังอาจยังไม่รู้
อย่างงานในห้องเก็บศพของนิติเวช ที่คดีนี้ใช้ศาสตร์ ‘นิติทันตวิทยา’ ซึ่งไม่ถูกใช้บ่อยนัก มาร่วมไขความจริง และคลายข้อสงสัย
ผศ.ทญ.ดร.พิสชา พิทยพัฒน์ อาจารย์ภาควิชารังสีวิทยา คณะทันตแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ผู้เชี่ยวชาญสาขานิติทันตวิทยา ซึ่งเป็นผู้ตรวจสภาพฟันของแตงโม นิดา ในการผ่าชันสูตรศพแตงโม รอบที่ 2 เล่าว่า ก่อนอื่นต้องบอกว่าการพิสูจน์อัตลักษณ์บุคคลตามหลักสากลมี 3 วิธี คือ
1.ตรวจดีเอ็นเอ
2.ตรวจลายนิ้วมือ
และ3.ตรวจฟัน หรือเรียกว่านิติทันตวิทยา มีความสำคัญเทียบเท่าการตรวจดีเอ็นเอ และลายนิ้วมือ
ในส่วนการตรวจฟันผู้เสียชีวิต ผศ.ทญ.ดร.พิสชา เล่าว่า เป็นการตรวจละเอียด มีถ่ายภาพ เอ็กซเรย์คอมพิวเตอร์ อย่างกรณีคุณแตงโม ได้ทำซีทีสแกน กับเอ็กซเรย์ 3 มิติ เพื่อหาบาดแผลจากแรงกระแทก ร่องรอยการถูกทำร้าย พบว่าสภาพฟันยังสมบูรณ์ ไม่พบการแตกหักหรือหลุดใดๆ
แต่ทั้งนี้ หากอยากเปรียบเทียบสภาพฟันก่อนและหลังการเสียชีวิต จะต้องนำข้อมูลการรักษาของผู้เสียชีวิต ตามคลินิกทันตกรรมมาเปรียบเทียบ หากไม่มีก็ไม่สามารถเปรียบเทียบได้ ตรงนี้จะคล้ายๆ กับการตรวจดีเอ็นเอ ที่ต้องมีดีเอ็นเอมาเปรียบเทียบ เช่น ของใช้ส่วนตัว ดีเอ็นเอจากญาติ เป็นต้น ซึ่งในส่วนคดีคุณแตงโม เบื้องต้นทางญาติไม่ได้สงสัยเรื่องสภาพฟัน
คุณหมอพิสชาอธิบายกระบวนการทำงานของนิติทันตวิทยา ไม่ได้ตรวจทุกศพที่เสียชีวิต แต่ตรวจบางศพที่ไม่สามารถพิสูจน์ได้ว่าเป็นใคร อย่างศพที่จมน้ำจนร่างเน่าไปเยอะ และศพที่ถูกไฟไหม้ดำเป็นตอตะโก ซึ่งกรณีแบบนี้นิติเวชจะร้องขอมา
“ในการตรวจพิสูจน์ หากมีข้อมูลทางทันตกรรมมาเปรียบเทียบ เช่น เคยอุดฟัน ครอบฟัน ใส่รากฟันเทียม หรือใส่เครื่องมือรักษาทางทันตกรรม จะเป็นประโยชน์มาก แต่ก็ไม่ง่าย อย่างกรณีศพไฟไหม้หนักๆ ที่การเปิดปากเพื่อตรวจสภาพฟัน อาจทำให้เนื้อเยื้อที่แข็งตัวและฟันแตกได้”
แต่ก็ไม่มีเหตุการณ์อะไรที่หดหู่และยากไปกว่าเหตุการณ์สึนามิ ปีพ.ศ.2547 ที่คุณหมอพิสชาได้เจอมา เป็นเหตุการณณ์ที่เกิดขึ้นหลังเรียนจบทันตแพทยศาสตรบัณฑิต จุฬาฯ เกียรตินิยมอันดับ 1 เหรียญมาหมาดๆ ก่อนอาสาลงพื้นที่ไปช่วยตรวจพิสูจน์อัตลักษณ์ ประมาณ 1 เดือน
คุณหมอพิสชา เล่าว่า ด้วยความสนใจและตั้งใจส่วนตัว จึงลงพื้นที่ไปช่วย ตอนนั้นทำงานลำบากมาก เครื่องมือพิสูจน์ก็ยังไม่ก้าวหน้าเหมือนทุกวันนี้ อย่างเครื่องเอ็กซเรย์ยังเป็นเครื่องถ่ายแบบฟิล์ม ถ่ายเสร็จก็ต้องล้างฟิล์มตรงนั้นเลย ส่วนเครื่องเอ็กซเรย์ดิจิตอลก็มี แต่มีน้ำหนักมากและยังไม่แพร่หลายเหมือนทุกวันนี้ ทำให้ต่อวันสามารถตรวจพิสูจน์ทางนิติทันตวิทยาได้ไม่มาก เพราะแต่ละศพต้องตรวจละเอียดจริงๆ
“สิ่งที่เป็นแรงบันดาลใจอย่างหนึ่ง คือการได้เห็นผู้เสียชีวิตจำนวนมาก แล้วญาติก็พยายามหาศพให้เจอ ดิฉันก็คิดว่าหากฟันทำให้เขาได้พบกัน ได้นำไปสู่การทำพิธีศพตามประเพณีเรียบร้อย ก็เป็นสิ่งที่ดี และดิฉันรู้สึกดี นี่เป็นจุดเริ่มต้นการไปเรียนต่อต่างประเทศจนเป็นผู้เชี่ยวชาญสาขานี้”
ปัจจุบันเทคโนโลยีการตรวจทางนิติทันตวิทยาของไทยก้าวหน้าไปมาก หากเป็นเครื่องไม้เครื่องมือถือว่าไม่แพ้ชาติใดในโลก แต่อาจติดขัดตรงบุคลากรด้านนี้ยังมีน้อย อย่างช่วงเหตุการณ์สึนามิมีผู้เชี่ยวชาญสาขานิติทันตวิทยาเพียง 1 คนคือ พล.ต.ต.ทันตแพทย์ สุรศักดิ์ จ้อยจำรูญ อดีต ผบก.สถาบันนิติเวชวิทยา โรงพยาบาลตำรวจ
แม้ปัจจุบันจะมีผู้เชี่ยวชาญสาขานี้เพิ่มเป็น 24 คน กระจายตัวตามสถาบันต่างๆ หนึ่งในนั้นคือ ผศ.ทญ.ดร.พิสชา ซึ่งศึกษาจบปริญญาโทและปริญญาเอกนิติทันตวิทยา จาก University of Leuven, Leuven, Belgium แต่ก็ถือว่ายังมีน้อย เมื่อเทียบกับจำนวนทันตแพทย์ทั่วประเทศที่มีกว่า 2 หมื่นคน
คุณหมอพิสชา เล่าว่า ปัจจุบันการจะเป็นผู้เชี่ยวชาญสาขานิติทันตวิทยาได้ ต้องผลักดันตัวเองให้ได้ไปศึกษาต่อในต่างประเทศ ซึ่งทั่วโลกมีสอนสาขานี้ไม่ถึง 10 แห่ง เช่น ที่ออสเตรเลีย สก๊อตแลนด์ ส่วนในประเทศไทยยังไม่มี แต่ก็เป็นสิ่งที่ดิฉันตั้งใจจะจัดทำหลักสูตรนี้ เปิดสอนในคณะทันตแพทยศาสตร์ จุฬาฯ ในอนาคตต่อไป
“แต่ก็ต้องถือว่าบทบาทผู้หญิงในวิชาชีพทันตแพทย์มีมากขึ้น ปัจจุบันมีสัดส่วนทันตแพทย์หญิงเทียบกับทันตแพทย์ชายครึ่งต่อครึ่ง หากเป็นผู้เชี่ยวชาญสาขานิติทันตวิทยา แต่ก่อนไม่มีผู้หญิงเลย แต่ตอนนี้มีผู้หญิงแล้ว และจากประสบการณ์ส่วนตัว การเป็นเพศหญิงก็ทำได้ไม่แพ้เพศชาย อย่างเรื่องความกลัวที่ต้องอยู่ในห้องเก็บศพ ดิฉันไม่กลัวเลย” ผศ.ทญ.ดร.พิสชา กล่าวทิ้งท้าย
