หมายเหตุ – นายทนงศักดิ์ หาญวงษ์ นักวิชาการอิสระด้านโบราณคดี หนึ่งในคณะกรรมการติดตามโบราณวัตถุของไทยในต่างประเทศกลับคืนสู่ประเทศไทย และ น.ส.สุพีชา เบาทิพย์ ผู้ก่อตั้งกลุ่มทำทาง ให้สัมภาษณ์พิเศษถึงเหตุผลการตัดสินใจลงสมัครคัดเลือกเป็นสมาชิกวุฒิสภา (ส.ว.) ชุดใหม่ 200 คน
ทนงศักดิ์ หาญวงษ์
นักวิชาการโบราณคดี
ผมเตรียมตัวลงสมัคร ส.ว. ตัวแทนจากกลุ่มอาชีพศิลปวัฒนธรรม เขต อ.เมือง จ.นครราชสีมา เนื่องจากทำงานด้านโบราณคดีเป็นหลักและเป็นผู้ก่อตั้งกลุ่ม สำนึก 300 องค์ ที่มีวัตถุประสงค์ในการติดตามทวงคืนโบราณวัตถุไทยสำคัญที่อยู่ในต่างประเทศเพื่อนำกลับสู่ประเทศไทย ผลงานหลักคือการติดตาม ทับหลังจากปราสาทเขาโล้น จังหวัดสระแก้ว, ทับหลัง ปราสาทหนองหงส์ จังหวัดบุรีรัมย์ กลับมาได้สำเร็จ รวมถึงประติมากรรมสัมฤทธิ์ โกลเด้นบอย ซึ่งพิพิธภัณฑ์ The MET (The Metropolitan Museum of Art) สหรัฐอเมริกา กำลังจะส่งคืนไทยภายในเดือนพฤษภาคมนี้
สำหรับคณะกรรมการติดตามโบราณวัตถุของไทยฯ ได้รับการแต่งตั้งขึ้นในรัฐบาล พล.อ.ประยุทธ์ จันทร์โอชา เมื่อ พ.ศ.2560 และดำเนินจนมาถึงปัจจุบัน ซึ่งส่วนตัวมองว่ากลวิธีการทวงคืนโบราณวัตถุกลับไทยค่อนข้างล่าช้า ถึงแม้ว่าทางทีมจะปฏิบัติตามกฎกติกาของการปฏิบัติงานของหน่วยงานราชการทั่วไป ซึ่งเน้นใช้วิธีไปที่รัฐต่อรัฐ โดยใช้ความสัมพันธ์ระหว่างประเทศในการทวงคืน แต่มีเหตุหลายอย่างที่ทำให้ล่าช้า และหน้าที่ของคณะกรรมการติดตามโบราณวัตถุของไทยที่แต่งตั้งขึ้นมาก็ค่อนข้างไม่ครอบคลุม
โดยปกติแล้วการติดตามโบราณวัตถุไทยที่อยู่ในการคุ้มครองของพิพิธภัณฑ์ของรัฐนั้นไม่มีปัญหา เพราะหน่วยงานรัฐบาลสามารถติดต่อกันระหว่างรัฐกับรัฐได้ แต่โบราณวัตถุบางชิ้นอยู่ในการครอบครองของเอกชน ซึ่งอำนาจหน้าที่ของคณะกรรมการชุดนี้ไม่มีติดตามในส่วนของภาคเอกชน ดังนั้น จึงเกิดปัญหาในการตามคืนมา รวมถึงการรักษาความสัมพันธ์ระหว่างประเทศ ถึงแม้จะตั้งเป้าหมายว่าจะทวงสิ่งนั้น ทำสิ่งนี้ แต่ก็ไม่เกิดขึ้น ดังนั้น ผมจึงอยากใช้สิทธิของการเป็นหนึ่งในสมาชิกวุฒิสภา (ส.ว.) เพื่อผลักดันและชี้แจ้งข้อมูลเพื่อให้หน่วยงานรัฐบาลเข้าใจในกระบวนการทวงคืนโบราณวัตถุ โดยหวังว่าจะช่วยภาครัฐปรับเปลี่ยนวิธีการให้ดีและรวดเร็วยิ่งขึ้น
อีกประเด็นหนึ่งที่ผมอยากพูดถึงคือ ปัญหาการขาดบุคลากร รวมถึง พระราชบัญญัติ โบราณวัตถุ ศิลปวัตถุ และพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ซึ่งที่ผ่านมาไม่เอื้ออำนวยต่อการสนับสนุนให้ประชาชนทั่วไปมีสิทธิเข้าถึงในการคุ้มครองโบราณสถาน ในส่วนของ พ.ร.บ.เหล่านี้จำเป็นที่จะต้องมีการเข้าไปชี้แจงในระดับของสภาให้มีการเปลี่ยนแปลง พ.ร.บ.เกิดขึ้น รวมทั้งการจัดสรรงบประมาณรายจ่ายประจำปีต่างๆ ให้สัมพันธ์กันและนี่คือวัตถุประสงค์หลักสำคัญที่สุด
ผมมองว่าสมาชิกวุฒิสภาเป็นสภาสูง มีหน้าที่จะช่วยให้ความเห็นต่อรัฐสภา ซึ่งถ้าได้คนที่ดีเข้าไป ก็จะไม่เกิดปัญหาในเรื่องต่างๆ แต่ถ้าหากส่วนใหญ่อยู่ใต้อาณัติหรือการครอบงำของกลุ่มอะไรต่างๆ ก็จะทำให้ประเทศเสียหาย ไม่สงบสุข อย่างที่เคยเกิดขึ้น ผมอยากจะเปลี่ยนแปลงกระบวนการทำงาน อยากจะชี้แจงให้สภาเห็นว่าการทำงานของประเทศไทยในปัจจุบันนั้นล่าช้าและมันไม่พัฒนาเท่าที่ควร เพราะฉะนั้นปัญหาเหล่านี้มีผลโดยตรงกับการติดตามคืนโบราณวัตถุชิ้นอื่นๆ ที่ยังมีคุณค่าและความสำคัญไม่น้อยกว่า โกลเด้นบอย
สำหรับผมหน้าที่แรกในฐานะ ส.ว.ถ้าหากผมได้รับการคัดเลือก อย่างแรก ผมต้องการเปลี่ยนแปลง ตัว พ.ร.บ.โบราณวัตถุ ศิลปวัตถุ และพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติให้ได้รับการดูแลให้ดีขึ้น แต่ถ้าหากท่านอื่นมีความคิดเห็นในเรื่องการแก้ไขปรับปรุงอะไรต่างๆ ส่วนนี้ก็ต้องมาพูดคุยพิจารณากันอีก
ในส่วนเรื่องค่าสมัคร 2,500 บาท ที่มีอยู่ในกฎกติกาหลักของการรับสมัคร ส.ว.นั้น ส่วนตัวไม่ได้เห็นด้วยนัก ถึงแม้ว่าส่วนตัวจะไม่ได้ติดปัญหาเรื่องการเสียค่าใช้จ่าย แต่การเลือกตั้ง ส.ว. ควรเป็นสิทธิของประชาชน กระบวนการเลือกตั้งไม่ควรจะดูประหลาดแบบนี้ แต่ในอีกแง่หนึ่งถ้ากฎหมายออกมาแบบนี้ผมก็มองว่า การที่เราจำเป็นต้องจ่าย 2,500 บาท มันคือการเสียสละเพื่อเข้ากระบวนการคัดเลือกกลุ่มคนที่เหมาะสมมาทำงานให้กับประเทศ
ผมเล็งเห็นคุณสมบัติหลักของสมาชิกวุฒิสภาที่ดีต้องไม่อยู่ใต้อาณัติหรือการครอบงำของใคร เพราะเมื่อไหร่ที่อยู่ใต้อาณัติของใครก็มีสิทธิที่จะถูกคนเหล่านั้นจูงจมูกไปทำในสิ่งที่ไม่ดีได้ อยากให้ ส.ว.ทำงานอย่างตรงไปตรงมาให้กับสังคมและประเทศชาติ ซึ่งถ้าหากเราไม่อยากเห็นบทบาทของ ส.ว.ถูกครอบงำด้วยอำนาจทางการเมืองหรือกลุ่มผูกขาดอะไรต่างๆ ประชาชนต้องเสียสละและร่วมมือกันเข้าไปเลือกเพื่อให้ได้กลุ่มคนที่ดีจริงๆ ที่พร้อมเข้าไปปฏิบัติงานและไม่เป็นส่วนหนึ่งของการผูกขาดทางการเมือง ซึ่งจะเป็นประโยชน์ต่อประเทศไทยมาก
ส่วนตัวไม่ได้คาดหวังมากว่าจะต้องได้รับการเลือก เพียงแต่อยากจะทำงานด้านที่ถนัด คือศิลปะและวัฒนธรรม ด้านทวงคืนโบราณวัตถุซึ่งเป็นหลักฐานทางประวัติศาสตร์ การที่ได้มาสมัคร ส.ว.นั้นได้สร้างความเข้าใจในวัฒนธรรมร่วมกันในภูมิภาคนี้ ทำให้เข้าใจบทบาทสังคมตั้งแต่อดีตจนปัจจุบัน ทำให้เกิดความสัมพันธ์อันดีเมื่อใช้วัฒนธรรมร่วมกัน ไม่ควรมีความขัดแย้งทางวัฒนธรรม
สิ่งเหล่านี้คือเรื่องของการศึกษาและความเข้าใจในวัฒนธรรมที่จะเกิดขึ้น ซึ่งอดีตสมาชิกวุฒิสภาที่ผ่านมาไม่เคยกล่าวถึงเรื่องการนำวัฒนธรรมไปใช้ให้เกิดประโยชน์ต่อประเทศ
น.ส.สุพีชา เบาทิพย์
ผู้ก่อตั้งกลุ่มทำทาง
ดิ ฉันมีความประสงค์จะลงสมัครสมาชิกวุฒิสภาในกลุ่มภาคประชาสังคม พื้นที่ อ.เมือง จ.ตราด ในฐานะประชาชนคนหนึ่ง ดิฉันก็อยากมีส่วนร่วม เป็นพื้นที่ซึ่งเปิดให้ประชาชนทุกคนเข้าไปมีส่วนร่วม และเป็นประชาชนที่อยู่ในเกณฑ์สามารถลงสมัครได้ เรามองเห็นบทบาท ส.ว.ชุดที่ผ่านมาว่า ที่เขาดำเนินการสิ่งต่างๆ ไม่เกี่ยวข้องกับประชาชนเลย มีแนวทางที่ขัดกับความรู้สึกของประชาชนกลุ่มใหญ่ของประเทศ เราคิดว่ามีพื้นที่เปิดให้ และเราไม่พอใจ เราก็ควรลุกขึ้นมาทำอะไรบางอย่าง ซึ่งเป็นความรู้สึกส่วนตัวนั่นเอง
ประสบการณ์ด้านการทำงานที่อยากเป็น
กระบอกเสียงให้ความรู้ ความสามารถกับสังคม ในเรื่องสุขภาพ โดยเฉพาะเรื่องเพศ ซึ่งความเป็นจริงแล้วในปัจจุบัน มีจำนวนคนอยู่ไม่เยอะที่มีความสนใจ หรือทำงานในด้านเช่นนี้อยู่ ทั้งความเข้าใจในงานต่างๆ ตลอดระยะเวลา 10 ปีที่ผ่านมา ดิฉันมีประสบการณ์เกี่ยวกับเรื่องการทำแท้งปลอดภัย เป็นเรื่องที่กำลังทำอย่างต่อเนื่อง และต่อทำต่อไป ส่วนตัวดิฉันก็เคยเป็นผู้หญิงที่เคยทำแท้งมาก่อนเช่นกัน เรามีความเข้าอกเข้าใจอันดี เราจะเป็นกระบอกเสียงแทนกลุ่มคนต่างๆ ที่มีการทำแท้ง
ซึ่งปัจจุบันมีผู้หญิงทั้งที่เคยทำแท้ง และกำลังคิดจะทำแท้ง มีจำนวนค่อนข้างเยอะมากในสังคมปัจจุบัน สิ่งที่ดิฉันต้องการอยากจะสื่อก็คือ อคติของสังคมในปัจจุบันซึ่งมีหลากหลายความคิด ซึ่งต้องการให้ความรู้ในเรื่องการบริการทำแท้งอย่างปลอดภัย ในปัจจุบันยังมีคนจำนวนน้อยอยู่ที่เข้าใจในขณะที่กฎหมายเปิดแล้ว
โดยก่อนหน้านั้นก็มีการทำงานเรื่อง HIV มีความเข้าใจเกี่ยวกับเรื่อง LGBTQ+ เกี่ยวกับผู้ใช้สารเสพติดต่างๆ และผู้หญิงที่อยู่ร่วมกับ HIV ซึ่งเป็นประเด็นที่เกี่ยวกับอนามัยเจริญพันธุ์ เรื่องสุขภาพ อีกทั้งดิฉันเป็นผู้ก่อตั้ง กลุ่มทำทาง ถึงแม้ว่าภาระหน้าที่ของ ส.ว. อาจจะไม่ใช่หน้าที่ในเรื่องของการผลักดัน แต่ก็จะเป็นกระบอกเสียงที่จะผลักดันกันเรื่อยๆ
เมื่อพูดถึงรัฐธรรมนูญ 2560 ดิฉันก็มีความคิดว่า ผู้สมัคร ส.ว.ชุดใหม่หลายๆ คนมีความคิดที่อยากจะแก้ตรงนี้ ดิฉันก็มีคำถามในใจว่าหากแก้ได้ มีขอบเขตมากแค่ไหน ดิฉันอยากจะให้ขอบเขตมันกว้างได้มากที่สุด ให้กล่าวไปเลยว่า เราจะแก้รัฐธรรมนูญใหม่ แก้ได้ทุกโหมดหมู่ แก้ได้ทุกมาตรา เพราะว่าดิฉันมองจากมุมที่กำลังทำงานอยู่ในเรื่องของการทำแท้งปลอดภัย เป็นเรื่องที่สังคมยากที่จะสนับสนุน มิใช่ยากที่จะเข้าใจ
กลุ่มทำทางมองว่า รัฐธรรมนูญฉบับใหม่ควรจะมีเรื่องทำแท้งปลอดภัยเข้าไปด้วย มีเรื่องที่คุ้มครองการให้บริการ คุ้มครองการเข้าถึง แต่พอพูดเรื่องเช่นนี้คนก็ขมวดคิ้วรอแล้ว เพราะฉะนั้นในฐานะคนที่ทำเรื่องที่สังคมไม่ค่อยเห็นได้ด้วย เราอยากให้มีหลักการขั้นพื้นฐาน ให้แก้ได้ทุกโหมด ทุกมาตรานั่นเอง
ในประเด็นที่มันยากๆ ก็จะได้มีที่ยืน หากเขาบอกว่า เราแก้ได้เฉพาะบางอย่าง อย่างเช่น คุณธรรม จริยธรรม เราไม่สนใจนะ อย่ามาแตะต้อง
ซึ่งเป็นเรื่องทำแท้งคนก็ว่า ไม่ควรล่ะ เพราะเป็นเรื่องคุณธรรม จริยธรรม ในเมื่อเราอยากจะมีรัฐธรรมนูญใหม่ ก็อยากจะให้ครอบคลุม และกว้างขวาง
ส.ว. เมื่อเข้าไปในสภา มีหน้าที่กลั่นกรองกฎหมาย ซึ่งก็มีผลกระทบต่อคนทุกคน ดังนั้นเมื่อมาเริ่มต้นที่ว่า ส.ว.เป็นใคร ประชาชนไม่ต้องรู้ ส.ว.ทำอะไร ประชาชนก็ไม่ต้องรู้ ส.ว.คิดอย่างไร ประชาชนก็ไม่ต้องรู้ ส.ว.แทบจะไม่ต้องพูดอะไรกับใครเลย นอกจากผู้สมัครเขาก็ไม่รู้เหมือนกันว่าใครคือใคร เขาก็ต้องไปหากันเอง หากเรามองว่าบทบาทของ ส.ว. คือบทบาทของคนที่กลั่นกรองกฎหมาย และมีโอกาสกลั่นกรองการคัดสรรบุคคลที่อยู่ในตำแหน่งที่มีความสำคัญอย่างเช่น องค์กรอิสระ เป็นต้น สิ่งนี้ เป็นสิ่งที่ประชาชนต้องมีส่วนร่วม ประชาชนทุกคนควรจะสามารถเข้าร่วมได้ นอกจากนั้นต้องได้รับรู้ข้อมูลผู้สมัครว่าเขาคือใคร เขาไป
ทำอะไร เราจะได้ทราบ
ความคาดหวังของ ส.ว.ชุดใหม่ในครั้งนี้ อยากจะให้ฟังเสียงประชาชน จะมีเพียงแค่ 200 คนเท่านั้นที่ได้เข้าไปทำหน้าที่ คุณจะทำอะไรก็ได้เพราะคุณมีอำนาจหน้าที่อยู่แล้ว ไม่ว่าใครจะได้เข้าไป สิ่งสำคัญที่จะขอเลยคือ ขอให้ยึดโยงกับประชาชน ฟังเสียงประชาชน
จริงๆ ด้วยวิธีการต่างๆ ตั้งแต่การเริ่มเข้ามาเป็น ส.ว. คุณต้องเข้ามาโดยอิสระ ไม่ใช่การแต่งตั้งขึ้นมา ในระหว่างที่อยู่ในวาระ ต้องมีกระบวนการรับฟังเสียงของประชาชน และเช็กเสียงประชาชนว่าเขามองไปทิศทางใด และมีจริยธรรมมากพอที่จะเดินไปในทางนั้น ถึงแม้ว่าจะขัดกับผลประโยชน์ของใครก็ตาม หรือแม้กระทั่งการกดดันทั้งทางบวกและทางลบ ต้องมีความเข้มแข็งมากพอที่จะยืนหยัด และเรื่องสิ่งที่เป็นประโยชน์ให้กับประชาชนนั่นเอง
