| ที่มา | หน้าประชาชื่น มติชนรายวัน |
|---|---|
| ผู้เขียน | สุจิตต์ วงษ์เทศ |
| เผยแพร่ |
นายผี อัศนี พลจันทร บ้านรั้วใหญ่ ท่าเสา อ. เมืองฯ เมืองราชบุรี ริมน้ำแม่กลอง
ผมอ่านจากงานเขียนของ เนาวนิจ สิริผาติวิรัตน์ (สำนักพิมพ์อ่าน) ขอสรุปย่อดังนี้
บิดาของนายผีคือพระมนูกิจวิมลอรรถ (เจียร พลจันทร) ผู้สืบเชื้อสายจากพระยาพล (จันท์) อดีตผู้รั้งเมืองกาญจนบุรี
ในบ้านรั้วใหญ่นี้ยังมีดาบด้ามไม้ตะเคียนเล่มหนึ่งเป็นมรดกตกทอดของตระกูล
ดาบเนื้อเหนียวเล่มนี้มีระดับความคมสมกับโวหารของนายผี ในมหากาพย์เรื่อง “ความเปลี่ยนแปลง” พรรณนาว่า ‘นายจันทรก็เอาใย แมลงมุมนั้นโยนมา หงายคมจะให้คา ก็กลับขาดไปกลางคม’
นายผีเล่าว่า อาจารย์ผู้สอนวิชาการรบให้กับนายจันท์ เป็นผู้ตีดาบแล้วมอบแก่ลูกศิษย์ ต่อมานายจันท์ได้เข้าร่วมรบต่อสู้กับพม่าจนได้ชัยชนะ นายจันท์สามัญชนจึงได้เป็น “พระยาพล” ครองเมืองกาญจนบุรี และเป็นต้นสกุล ‘พลจันทร’ และ ‘พลกุล’
“ต่อมาพม่าได้บุกรุกเข้ามาในเวลากระชั้นชิด ท่านจึงตัดสินใจปราบพม่าโดยฉับพลัน หากจะส่งข่าวเข้ามากราบบังคมทูลพระมหากษัตริย์ก็คงถั่วสุก งาไหม้
ด้วยเหตุที่ปราบพม่าไม่เหลือเชื้อไว้แม้แต่คนเดียว พระยาพล พลจันทร ถูกพิพากษา หัวไม่กุดก็ดีหนักหนาแล้ว ให้ ‘ถอดยศ’ พระยามาเป็นนายจันท์ตามเดิม…”
กาพย์กลอนเรื่อง ‘ความเปลี่ยนแปลง’ ซึ่งเล่าถึงความเป็นมาของตระกูลตั้งแต่ครั้งที่นายจันท์ยังเป็นลูกศิษย์วัดในสมัยกรุงธนบุรีนี้ นายผีตั้งใจเขียนเพื่อส่งให้ อุทธรณ์ พลกุล (ลูกพี่ลูกน้องของเขา) ได้อ่านเป็นกำลังใจในระหว่างที่อุทธรณ์ถูกจับกุมคุมขังในกรณีกบฏสันติภาพเมื่อปลายปี 2495
ครั้นเมื่อนายผีเข้าร่วมกับพรรคคอมมิวนิสต์แห่งประเทศไทยแล้ว ดาบซึ่งบรรจุความอยุติธรรมที่ต้นตระกูลได้รับมา ก็ยังคงเป็นแรงบันดาลใจให้เขาเขียนกลอนอีกชิ้นหนึ่ง ชื่อ ‘ดาบ’ (บานไม่รู้โรย, พฤษภาคม 2529) และในคราวนี้เขานำเอาเรื่องชนชั้นมาร้อยเข้าไว้ด้วยอย่างยอกย้อน
ดาบเล่มนี้มีประวัติแจ่มชัดอยู่ เป็นของปู่ให้กับพ่อต่อถึงข้า
เป็นความแค้นของปู่ผู้เสียนา ซ้ำพ่อมาเสียวัวหมดตัวไป
มีแต่ดาบเล่มเดียวเคี้ยวความแค้น ถึงแสนเล่มข้าหากลัวไม่
จะฟันเหล่าเจ้าที่ดินให้สิ้นไป แล้วชิงชัยผืนนาข้ากลับคืน
ดาบ ของ นายผี
ทางอีศาน รำลึก 100 ปี นายผี อัศนี พลจันทร (กันยายน 2561) ของ ปรีดา ข้าวบ่อ พาดหัวเรื่องหนึ่งว่า
กรองแก้ว เจริญสุข ลูกศิษย์ก้นกุฏิด้านการเขียนกาพย์กลอนของ “นายผี” เล่าความทรงจำงานนิพนธ์ของ “นายผี” ดังนี้
“ผลงานท่านที่ป้าติดใจที่สุดคือเรื่อง ‘ดาบเล่มนี้มีประวัติเด่นชัดอยู่’ ท่านวางดาบไว้ที่ข้างฝาเลยนะ ท่านบอกให้ป้าไปดู ‘เป็นของปู่ มอบให้พ่อ ต่อถึงข้า’ เก้าคำเท่านั้น อธิบายได้ถึงสามชั่วโคตร โอ้โห ทำไมทำได้ถึงขนาดนี้ กินความทุกคำมีความหมายหมด ‘เป็นความหลัง ซึ่งปู่ผู้เสียนา และพ่อมาเสียวัว หมดตัวไป’ คือปู่ของท่านเป็นราชการ ทำงานดูแลทางที่พม่าจะเข้ามา จะทำอะไรต้องรายงาน แต่ทีนี้วันนั้นเขารายงานไม่ทัน มันกะทันหัน เขาก็ออกไปสู้ แล้วก็ไล่พม่าออกไปได้ แต่ทางผู้ใหญ่ไม่ยอม บอกทำอะไรไม่บอก เขาก็ไล่ออก ยึดที่นายึดอะไรต่ออะไรหมดเลย ก็เลยเหลือดาบเล่มนี้ไว้ให้พ่อท่านดูต่างหน้า ทางผู้ใหญ่โกรธมากที่ไปไม่รายงาน เขาคิดว่าทำตัวใหญ่แค่ไหนไปสู้กับเขา แถมปู่ท่านชนะด้วย ป้าจำได้แม่น มันทั้งเจ็บ ทั้งปวด ทั้งสงสาร เรื่องนี้จำได้ นอกนั้นจำอะไรไม่ได้“
