ใครก็ตามที่ติดตามการจัด “โผ” คณะรัฐมนตรีของนายกรัฐมนตรี แพรทองธาร ชินวัตร ในครั้งนี้ จะเห็นได้ชัดถึงสภาวะของการทำ “สงครามข่าวสาร” ที่มีการปล่อยข่าวกันไปมา จนแทบไม่มีใครตอบได้เลยว่า โผไหนจริง … โผไหนปลอม หรือ ใครอยู่ในโผ … ใครหลุดโผ เป็นต้น
ข่าวสารเหล่านี้ แพร่กระจายเต็มไปหมดในเวทีสื่อ และในพื้นที่สาธารณะของสังคมไทย จนสุดท้ายแล้ว แทบจะไม่มีใครยืนยันสามารถได้ว่า ใครจะได้รับตำแหน่งใดในบัญชีรายชื่อคณะรัฐมนตรีใหม่ชุดนี้
เก้าอี้ดนตรีการเมือง
แต่ก็ต้องยอมรับว่า หนึ่งสัปดาห์ที่ผ่านมาในบรรยากาศของการจัด ครม. ใหม่ จึงกลายเป็นช่วงเวลาของความสนุกสนานของการทำงาน “ข่าวกรอง” ของผู้สื่อข่าว ที่หลายคนต้องวิ่งหาและประกบแหล่งข่าวอย่างใกล้ชิด นักข่าวหลายคนทำตัวเป็นเหมือนเจ้าหน้าที่หน่วยข่าวกรอง ที่ต้องวิ่งหาข้อมูลอย่างขะมักขะเม้น
สภาพเช่นนี้เปิดโอกาสให้บรรดานักวิเคราะห์และนักสื่อสารมวลชนทั้งหลายได้ช่วยกันนำเสนอ “ข้อมูลข่าวกรอง” ที่ได้มานั้น นำมาประชันกันบนหน้าจอสื่อและใน fb ทั้งหลาย แต่ก็ต้องยอมรับว่า พวกเราในฐานะ “ผู้รับสาร” ในวิชานิเทศศาสตร์ ที่มีอาการ “อิน” กับข่าวการเมืองมากๆ นั้น อาจจะมีอาการจิตตกได้ง่าย
ถ้าเราไม่คิดมากแล้ว ต้องยอมรับว่า นี่คือบรรยากาศของ “ความสนุกสนุกสนานทางการเมือง” ของระบอบการเลือกตั้งแบบไทยๆ เพราะไม่มีอะไรจะสนุกเท่ากับการคาดเดา “โผ ครม.” ที่แม้กระทั่ง สื่อแต่ละสำนัก ก็อาจมีรายชื่อของตัวบุคคลที่แตกต่างกัน จนไม่ชัดเจนว่า โผของใครถูกที่สุด … โผของใครใหม่ที่สุด
ความสนุกสนานเช่นนี้ บางทีก็สะท้อนถึงบริบทการเมืองแบบไทยๆ ที่กระบวนการสรรหาบุคลากรในการรับตำแหน่งในคณะรัฐมนตรี เป็นไปในแบบสำนวนนิยายกำลังภายในจีน คือ “ไร้กระบวนท่า – ไร้การคาดเดา” สภาวะเช่นนี้ ทำให้กระบวนการที่เกิดขึ้นมีลักษณะอีกประการว่า “แม้จะเดา ก็มิอาจคาดเดาได้”
ปัญหาเช่นนี้ เป็นเพราะการตัดสินใจในการคัดเลือกรัฐมนตรีลงในกระทรวงต่างๆ นั้น อาจไม่ได้มีมาตรฐานในแบบที่นักเรียนรัฐศาสตร์ถูกสอนมา เพราะตำราวิชาหลักรัฐศาสตร์มักจะสอนถึงการเมืองในแบบที่ “ควรจะเป็น” แต่เรากลับถูกบังคับให้ต้องทนดูและอยู่การเมืองในแบบที่ “เป็นอยู่” ในแบบไทยๆ … ว่าที่จริง การเมืองในแต่ละประเทศ ก็มีธรรมชาติที่เป็นลักษณะเฉพาะในแบบที่เป็นอยู่ไม่แตกต่างจากของเรา
สภาวะเช่นนี้ ทำให้นักเรียนรัฐศาสตร์ที่ต้องศึกษาการเมืองไทยมักเกิดคำถามเสมอว่า เขาควรจะยึดถือการเมืองในแบบที่เป็นอยู่ หรือยึดมั่นในแบบที่ควรจะเป็น …
กระนั้น เราคงต้องยอมรับโลกความเป็นจริงของการเมืองไทยว่า การจัดโผ ครม. ปัจจุบัน ก็คือ การเดินตามวิถีทางการเมืองในแบบที่เป็นอยู่ ที่ความเป็นรัฐบาลผสมคือ ธรรมชาติที่แท้จริงของการเมืองปัจจุบัน และสภาวะของความเป็นรัฐบาลผสมเช่นนี้ จึงเห็นถึง “ความไม่เสถียร” ของตัวรัฐบาลเอง
ดังจะเห็นได้ว่า จนถึงวันเสาร์ที่ 28 มิถุนายน ยังมีข่าวที่ขัดแย้งกัน 2 ชิ้นปรากฏในสื่อ คือ 1) รายชื่อ ครม. ใหม่ ได้นำขึ้นทูลเกล้าฯ แล้ว 2) โผ ครม. วุ่น พรรคร่วมฯ ขู่ถอนตัว … ไม่ชัดเจนว่า การทูลเกล้าฯ นั้น เกิดจริงหรือไม่ และพวกเราในสังคมควรจะเชื่อข่าวชิ้นไหน
น่าสนใจมากขึ้นอีกว่า ข่าวในวันเสาร์ที่ 28 ทั้งวัน เต็มไปด้วยรายชื่อของบุคคลที่สลับกระทรวงกันไปมาเหมือนกับการเล่น “เก้าอี้ดนตรี” ทางการเมือง
โผไม่เคยนิ่ง
ภาวะเช่นนี้อาจล้อเล่นๆ ในมิติความมั่นคงได้ว่า ถ้าหน่วยข่าวกรองข้าศึกต้องเก็บข้อมูลการข่าว รายงานถึงการตั้ง ครม. ไทยแล้ว เจ้าหน้าที่หน่วยข่าวคนนั้น จะไม่สามารถรายงานได้เลย เพราะรายชื่อแทบจะเปลี่ยนไปมาทุกชั่วโมงตลอดทั้งวัน (555) จนแม้ในช่วงค่ำก็ยังปรากฏข่าวการถอนตัวของว่าที่รัฐมนตรีช่วยบางท่าน ทั้งที่กระบวนการนำบัญชีรายชื่อดังกล่าวขึ้นทูลเกล้าฯ น่าจะดำเนินไปแล้วก็ตาม
จนแม้ใกล้การก้าวเข้าสู่วันใหม่ด้วยเวลา 24:00 น. ของวันอาทิตย์ที่ 29 มิถุนายน ก็ยังไม่มีใครยืนยันได้แบบ 100% ว่า โผที่ปรากฏในสื่อนั้น เป็นโผสุดท้ายแล้ว ก่อนที่นำขึ้นทูลเกล้าฯ จริงหรือไม่ … มีเพียงคำตอบจากเลขาธิการนายกรัฐมนตรีในช่วงเย็นของวันที่ 28 มิถุนายน ว่า “รอโปรดเกล้าฯ”
คำตอบนี้ปรากฏในรายงานของสำนักข่าวอิศรา วันที่ 28 มิถุนายน 2568 เวลาเผยแพร่ 21:12 น. ถ้าเช่นนั้น เราพอจะอนุมานในเชิงข้อมูลได้หรือไม่ว่า จนคำ่ที่ข่าวชิ้นนี้ถูกเผยแพร่นั้น โผยังมีอาการ “ไม่นิ่ง”
สิ่งเหล่านี้ เป็นภาพสะท้อนที่ชัดเจนถึงกระบวนการต่อรองทางการเมืองที่ยังไม่จบ … ข้อเรียกร้องของบางคน บางกลุ่มยังไม่ได้รับการสนองตอบ จนทำให้ “เก้าอี้ดนตรี” หมุนเวียนไปมาในโผแบบไม่จบ แต่หลายคนก็เอาใจช่วยอยากให้โผจบลง เพื่อให้เกิดความชัดเจนในทางการเมือง
แม้ในทางทฤษฎีรัฐศาสตร์ จะมีคำตอบในตัวเองเสมอว่า การจัดตั้งคณะรัฐมนตรีในรัฐบาลผสม คือ กระบวนการต่อรองจนวินาทีสุดท้ายก่อนที่บัญชีรายชื่อจะถูกปิดลง … ตราบใดที่โผยังไม่ปิด ตราบนั้นการต่อรองจะไม่จบ !
วิกฤตและความท้าทาย
แต่จากรายชื่อของ ครม. ใหม่ที่ปรากฏออกมาในเวทีสื่อนั้น เกิดคู่ขนานกับสถานการณ์ “วิกฤตการณ์ไทย-กัมพูชา” โดยเฉพาะผลสืบเนื่องจากปัญหาคลิปเสียง ที่นำไปสู่การประท้วงและข้อเรียกร้องให้นายกรัฐมนตรีแสดงความรับผิดชอบด้วยการลาออกจากตำแหน่ง ปัญหานี้มีแนวโน้มที่จะเป็น “วิกฤตการเมืองไทย” อย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้ จนมีการคาดเดาต่างๆ ถึงอนาคตของนายกฯ ในทางการเมือง
ปัญหาเช่นนี้ ทำให้เกิดคำถามว่า อนาคตการเมืองไทยเองว่า จะเดินย้อนสู่ “ยุคเสื้อเหลือง” และ “ยุค กปปส.” ที่พาสังคมหวนกลับสู่ความขัดแย้งรอบใหม่ด้วยหรือไม่ โดยมีกระแสชาตินิยมเป็นแรงขับเคลื่อน เพราะในอีกด้าน รัฐบาลเองก็อาจอาศัยกระแสชาตินิยมนี้ เป็นเครื่องมือในการปกป้องตัวเองจากกรณีคลิปเสียงด้วย
ขณะเดียวกัน รายชื่อของ ครม. ใหม่บางคนก็มีข้อถึงเถียงถึงปัญหาคุณสมบัติว่า จะมีคดีทางการเมืองเกิดในอนาคตหรือไม่ และถ้าเกิดแล้ว จะต้องถือเป็นความรับผิดชอบของนายกฯ ในการจัด ครม. ด้วยหรือไม่ ตลอดรวมถึง นายกฯ เองมีคดีที่ถูกฟ้องร้องในทางการเมืองหลายเรื่อง รวมทั้งตัวรัฐบาลเองด้วย
อีกทั้ง ในสุดท้ายแล้ว รัฐบาลผสม “แพรทองธาร 1.5” จะมีเสียงในมือเป็นจำนวนเท่าใด จะอยู่ในสภาพ “รัฐบาลปริ่มน้ำ” เพียงใด และจะมีชีวิตอยู่อย่างไรในเวทีสภา หรือจะต้องอยู่ด้วยการต่อรองที่ไม่จบจนวาระสุดท้ายของรัฐบาล แต่ภาวะเช่นนี้จะเป็นความท้าทายต่อสถานะการนำของพรรคเพื่อไทยอย่างมาก (ครม. ใหม่ไม่น่าจะเป็น “แพรทองธาร 2” เพราะไม่มีความเปลี่ยนแปลงอะไรมากทั้งในเชิงตัวบุคคลและนโยบาย)
คำถามเช่นนี้ ดูจะไม่ชวนให้เราสนุกสนานกับการเมืองแล้ว … ครม. ใหม่อาจจะมีชีวิตอยู่ในภาวะที่ไม่มีเสถียรภาพทางการเมือง และอยู่ด้วยความท้าทายตลอดเวลา จนคำว่า “ครม.” จะถูกนิยามใหม่เป็น “คณะไร้ความมั่นคง” เพราะรัฐบาลจะต้องเผชิญกับปัญหาทั้งภายนอกและภายในไปตลอด !
