วันนี้ผมขอเล่าต่อในเรื่องที่โยงกับสงครามรัสเซีย-ยูเครน กับประเด็นด้านพลังงาน คราวนี้ขอเอาข่าวจากรอยเตอร์มาแชร์นะครับ
ประเด็นก็คือ เครื่องมือหลักอันหนึ่งที่ประเทศค่ายตะวันตกใช้ในการควบคุม หรือเข้ามามีอิทธิพลในตลาดน้ำมันและก๊าซธรรมชาติ ก็คือ “ข้อมูล” ซึ่งผลพวงของเรื่องนี้ก็คือการจัดตั้ง ทบวงพลังงานระหว่างประเทศ หรือ International Energy Agency (IEA) ที่จัดตั้งขึ้นเมื่อปี พ.ศ.2517 เพื่อมาเป็นคลังข้อมูลด้านการผลิต การส่งออก ราคา และการสำรองน้ำมันจากประเทศที่พัฒนาแล้วในเครือข่าย OECD (The Organisation for Economic Co-operation and Development: องค์การเพื่อความร่วมมือและการพัฒนาทางเศรษฐกิจ (OECD) ทั้งนี้ เพื่อใช้เป็นฐานในการโต้ตอบและแทรกแซง ลดทอนอิทธิพลของกลุ่มโอเปค (Organization of the Petroleum Exporting Countries หรือ OPEC) ที่เพิ่งจัดตั้งก่อนหน้านั้นไม่นาน (OPEC จัดตั้งขึ้นปี พ.ศ.2503) ซึ่ง IEA กับ OPEC ก็เป็นไม้เบื่อไม้เมามาตลอด 40 ปี โดยทาง OPEC มีไม้เด็ดคือการกำหนดโควต้าการผลิตน้ำมันให้ขึ้นหรือลง เพื่อกำกับทิศทางของดิราคาน้ำมันบในตลาด และในทางกลับกัน IEA ก็มีไม้เด็ดคือการให้ข่าว (หรือบางกรณีก็เป็นการปล่อยข่าวเสียมากกว่า) เกี่ยวกับปริมาณน้ำมันสำรองที่ประเทศตะวันตกครอบครองอยู่ ที่ผ่านมาเราก็จะเห็นว่าเมื่อใดที่ OPEC เข้ามาคุมโควต้าการผลิตมากๆ ทำให้ราคาน้ำมันดิบถูกดันขึ้น ฝ่าย IEA ก็จะออกข่าวพร้อมข้อมูลโต้ตอบว่าอาจจะนำปริมาณน้ำมันสำรองทางยุทธศาสตร์ออกสู่ตลาด ซัดกันไปๆ มาๆ ตลอด 40 กว่าปี
คราวนี้เมื่อรัสเซียทำสงครามกับยูเครนที่มีประเทศค่ายตะวันตกสนับสนุนอยู่เบื้องหลัง รัสเซียคงไปชวนกลุ่มโอเปคและพันธมิตร (ผมไม่ทราบนะครับว่าใครชวนใครก่อน) ให้เห็นชอบการเพิ่มกำลังการผลิตน้ำมันรายเดือนเพื่อลดปัญหาแรงกดดันในตลาดน้ำมัน และยังมีมติให้กลุ่มโอเปคเลิกใช้แหล่งข้อมูลด้านพลังงานของ IEA เนื่องจากข้อมูลของ IEA โน้มเอียงเข้าข้างฝั่งประเทศตะวันตกมากจนเกินไป
ระหว่างที่ IEA อยู่ระหว่างการพิจารณาระบายน้ำมันออกสู่ตลาดเพิ่มขึ้นนั้น กลุ่มโอเปคก็ได้ตัดสินใจเลิกใช้ข้อมูลด้านพลังงานของ IEA ที่ปกติแล้วโอเปคจะใช้ข้อมูลการผลิตน้ำมันดิบที่มีความสอดคล้องกับการประมาณการต่างๆ โดยจะเปลี่ยนไปใช้ข้อมูลจากบริษัทที่ปรึกษา Wood Mackenzie และ Rystad Energy แทน เนื่องจากเมื่อเดือนกุมภาพันธ์ที่ผ่านมา IEA ได้เปิดเผยผลการศึกษาที่สร้างความประหลาดใจ โดยได้ปรับตัวเลขการประมาณการใช้พลังงานและน้ำมันของโลกลดลงกว่า 8 แสนบาร์เรลต่อวัน หรือลดลงประมาณร้อยละ 1 ของปริมาณน้ำมันในตลาดโลก (100 ล้านบาร์เรลต่อวัน) ด้วยเหตุนี้สมาชิกกลุ่มโอเปคบางประเทศได้ออกมาวิจารณ์ว่าเป็นการประมาณการที่ไม่ถูกต้อง และไม่สอดคล้องกับสถานการณ์ที่เป็นจริง ซึ่งทั่วโลกมีการเพิ่มการลงทุนในอุตสาหกรรมไฮโดรคาร์บอนเพิ่มสูงขึ้นมาก และการประมาณการดังกล่าวเป็นเพียงเพราะ IEA ต้องการให้ทั่วโลกปรับเปลี่ยนไปใช้พลังงานสะอาดเพิ่มขึ้นเท่านั้น นอกจากนี้ นาย Suhail al-Mazrouei รมว.พลังงานของยูเออี ก็ได้ออกมากล่าวว่า IEA ต้องทำงานอยู่บนพื้นฐานของความเป็นจริงมากกว่านี้ และไม่ควรบิดเบือนข้อมูล
จะเห็นว่าตลาดน้ำมันนี้นอกจากจะผูกพันกับตลาดการเงินแล้ว ยังผูกพันกับเรื่องข้อมูลและความน่าเชื่อถือของข้อมูลในตลาดอีกด้วย ใครควบคุมข้อมูลมักจะเป็นผู้ชนะเสมอครับ
ดร.ทวารัฐ สูตะบุตร
หัวหน้าผู้ตรวจราชการกระทรวงพลังงาน
อ้างอิง https://www.reuters.com/business/energy/opec-technical-committee-replaces-iea-with-wood-mackenzie-rystad-secondary-2022-03-30/
