เรือนจำใหญ่ในกรุงเทพมหานครฯ อย่างทัณฑสถานหญิง เรือนจำพิเศษกรุงเทพฯ และอีกหลายแห่ง กลายเป็น “คลัสเตอร์” ขนาดยักษ์ มีนักโทษติดเชื้อโควิด-19 หลายพันคน ต้องปรับเรือนจำเป็นโรงพยาบาลสนาม บางส่วนส่งออกมารักษาภายนอก เป็นข่าวที่สร้างความตกใจให้กับสังคมและผู้เกี่ยวข้อง รวมถึงครอบครัว ญาติมิตรของผู้ต้องขัง และเกิดข้อสงสัยต่อมาตรฐานการระมัดระวังในสถานที่อันจำกัด มีความเสี่ยงต่อการระบาดอยู่โดยปกติอยู่แล้ว การสอบสวนหาที่มาของการติดเชื้อเพื่อสกัดการแพร่กระจายต่อไป และดูแลรักษาผู้ต้องขังชายหญิงที่ติดเชื้อนับพันคนของเรือนจำในครั้งนี้ จะเป็นเครื่องพิสูจน์มาตรฐานของเรือนจำ ระบบการลงโทษตามหลักทัณฑวิทยาของประเทศไทย มาตรฐานการเคารพสิทธิมนุษยชน ว่าเป็นไปตามหลักเกณฑ์ที่ควรจะมีหรือไม่
ที่น่าเป็นห่วงอย่างมาก ได้แก่ การที่มีการติดเชื้อโควิดในกลุ่มของผู้ถูกกล่าวหา หรือผู้ต้องหาในคดีต่างๆ รวมถึงคดีที่เกี่ยวกับการแสดงออกทางการเมือง การเสนอความเห็นต่าง ซึ่งคดีอยู่ระหว่างการพิจารณา ยังไม่มีคำตัดสินว่ากระทำผิดตามข้อหาหรือไม่ แต่ไม่ได้รับการประกันตัว ถูกควบคุมตัวในเรือนจำ ซึ่งมีคำบอกเล่าว่า มีความแออัด ยากแก่การปฏิบัติตามมาตรการป้องกันเชื้อโควิด หรือหากเจ็บไข้ได้ป่วย โอกาสได้รับการรักษามีความแตกต่างมากจากภายนอก ผู้ติดเชื้อกลุ่มนี้มีหลายเพศวัย รวมถึงบุคคลในวัยศึกษา ผู้เกี่ยวข้องได้พยายามขอประกันตัว แต่ยังติดในเรื่องขั้นตอนกระบวนการพิจารณา ทำให้บางคนยังถูกควบคุมและอยู่ในความเสี่ยงที่จะติดเชื้อ
ในสภาพเช่นนี้หลายฝ่ายเห็นว่า เพื่อเป็นการสกัดการแพร่ระบาดและด้วยเหตุผลอื่นๆ ได้แก่ เพื่อให้เป็นไปตามหลักมนุษยธรรม เมตตาธรรม ที่พึงมีในระหว่างเพื่อนมนุษย์ หลักสิทธิมนุษยชน หลักการของศาสนาพุทธและทุกศาสนา ฯลฯ ทุกฝ่ายที่เกี่ยวข้อง ควรชะลอกระบวนการที่ทำให้เกิดการนำบุคคลออกไปจากเรือนจำโดยไม่มีเหตุจำเป็น ชะลอกระบวนการนำคนนอกเข้าไปในเรือนจำ ที่กำลังมีสภาพเป็นคลัสเตอร์ของโรคระบาด ซึ่งอาจมีนัยยะเหมือนส่งคนเข้าไปติดเชื้อ และควรอนุมัติให้บุคคลที่ขอใช้สิทธิประกันตัวได้รับการประกันตัว เพื่อลดความเสี่ยงของโรคระบาดที่เป็นความรับผิดชอบร่วมกันของคนทั้งสังคม
